Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından, TÜBİTAK 1007 Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı kapsamında yürütülen, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının finansal olarak desteklediği “2018 Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırması” (TNSA) sonuçları açıklandı.
Araştırma; Türkiye’nin demografik yapısı, doğurganlık seviyesi, gebeliği önleyici usul kullanımı, anne-çocuk sıhhati, üreme sıhhati ile ilgili hususlarda mevcut duruma ve değişimlere ait ulusal ve bölgesel seviyede bilgi veriyor.
Araştırma sonuçları, hem Türkçe hem de İngilizce olarak Türkiye geneli ve Suriyeli göçmen nüfus için başka raporlarla sunuluyor.
65 YAŞ VE ÜZERİ BİRİNCİ DEFA YÜZDE 10’A ULAŞTI
Araştırma kapsamında, Türkiye’yi temsil eden 11 bin 56 hanehalkı ve doğurganlık çağındaki (15-49 yaşlarındaki) 7 bin 346 bayan ile görüşme yapıldı. Türkiye’de yaşayan Suriyeli göçmen nüfusu temsilen de 1826 hanehalkı ve doğurganlık çağında 2 bin 216 bayan ile görüşüldü.
Araştırmaya nazaran, Türkiye hala genç bir nüfus yapısına sahip lakin yaşlı nüfusun hissesi arttı. Toplam nüfusun yüzde 25’inin 15 yaşın altında olduğu, 65 yaş ve üzeri nüfusun oranının ise birinci defa yüzde 10’a ulaştığı görüldü.
Hanehalkı büyüklüğünün azalmaya devam ettiğinin belirtildiği açıklamaya nazaran, son 20 yılda Türkiye’deki ortalama hanehalkı büyüklüğü 4.5 bireyden 3.5 bireye düştü.
Türkiye’deki hanehalklarının dörtte üçünün 4 ya da daha fazla şahıstan oluştuğu, hanelerin yüzde 9’unun ise tek kişilik haneler olduğu gözlemlendi.
ÇOCUKLARIN NEREDEYSE TAMAMI NÜFUSA KAYITLI
Çocukların doğumunu takiben nüfusa kayıt edilmesi konusunda, Türkiye’de değerli derecede düzgünleşme yaşandığı ortaya çıktı.
Nüfus ve sıhhat araştırmalarının sonuçlarına nazaran, son 20 yıl içinde nüfusa kayıtlı olmayan 5 yaş altı çocukların oranı yüzde 26’dan yüzde 2’ye geriledi.
EĞİTİMDE CİNSİYET FARKLILIĞI GENÇ NESİLDE AZALIYOR
Araştırmaya nazaran, eğitim düzeyinde güzelleşmeler yaşanırken, bayan ve erkek ortasındaki fark, lise ile üzeri eğitimde ve kırsal yerleşim yerlerinde devam ediyor. 6 yaş üzerindeki nüfus içinde bayanların yüzde 25’i, erkeklerin ise yüzde 14’ünün ya hiç okula gitmediği ya da ilkokulu bitirmediği görülüyor.
Eğitimde cinsiyet farklılığı, genç nesilde ve ilkokul-ortaokul eğitim seviyesinde azalıyor, lise ve üzeri eğitimde bilhassa kırsal yerleşim yerlerinde yaşayan bayanlar için dezavantaj azalarak devam ediyor.
TÜRK BAYANININ DOĞURGANLIK ORANI: 2.3 ÇOCUK
Türkiye’de 25-49 yaş kümesindeki bayanlar için birinci evlenme yaşının son 10 yıl içinde değiştiğini ortaya koyan araştırmada, ortanca birinci evlilik yaşının 21 olduğu belirlendi. Erken yaşta yapılan evlilikler ile ilgili datalar, 15-19 yaş kümesindeki bayanların yüzde 5’inin evlenmiş olduğunu, evliliklerin yüzde 24’ünü akraba evliliğinin oluşturduğu gösteriyor.
Araştırmada, Türkiye’de bayan başına ortalama 2.3 çocuk olan doğurganlık düzeyinin son 15 yılda neredeyse hiç değişmemesi dikkati çekiyor.
Doğumların ileri yaşlara ötelendiğini ortaya çıkaran araştırmaya nazaran, doğurganlık seviyesinde bölgesel farklılık azalarak devam ediyor. Bayan başına düşen ortalama çocuk sayısının kuzey bölgesinde 1.6 çocuk iken, Doğu Anadolu Bölgesi’nde 3.2 çocuk olduğu belirlendi.
GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ PROSEDÜR KULLANIM ORANI YÜZDE 70
Türkiye genelinde evli ve doğurgan çağdaki bayanların yüzde 70’i gebeliği önleyici bir usul kullanıyor. Son 5 yılda çağdaş yol kullanımı yüzde 47’den yüzde 49’a çıkarken, klâsik formül kullanımı yüzde 26’dan yüzde 21’e geriledi.
2018 TNSA sonuçları, Türkiye’de anne-çocuk sıhhati göstergelerindeki güzelleşmenin tüm bölgelerde devam ettiğini gösteriyor. Sıhhat çalışanından doğum öncesinde ve doğumdan sonraki 41 gün içinde bakım alan bayanların oranının yüzde 96 olduğu söz edildi.
SEZARYEN ARTIYOR
Araştırmaya nazaran, son 5 yıldaki doğumların yüzde 99’u bir sıhhat kuruluşunda gerçekleşti.
Doğumların yarısından fazlasının (yüzde 52) sezaryen doğum olduğu görüldü. Sezaryen doğumlarda 5 sene öncesine nazaran yüzde 4’lük artış gözlendi.
ÇOCUKLARIN YÜZDE 6’SININ UZUNLUĞU, YAŞINA NAZARAN KISA
Araştırma sonuçları, Türkiye’de 5 yaşından küçük çocukların yüzde 6’sının uzunluğunun yaşına nazaran kısa olduğunu ortaya çıkardı.
Türkiye’de kronik beslenme problemleri sonucu oluşan bodurluğun, kırsal alanlarda (yüzde 8), doğu bölgesinde (yüzde 8), düşük refah düzeyindeki hanelerde yaşayan (yüzde 12) ve annesi eğitimsiz (yüzde 9) çocuklar ortasında daha yaygın olduğu belirlendi.
Ayrıca, çocukların yüzde 8’inin obez olduğu görüldü. Bayanlar ortasında da obezitenin arttığı, vücut kitle endeksine nazaran bayanların yüzde 29’unun kilolu, yüzde 30’unun ise obez olduğu açıklandı.
SURİYELİ BAYANLARIN DOĞURGANLIK ORANI: 5.3 ÇOCUK
Araştırmaya nazaran, Türkiye’deki Suriyelilerde ise doğurganlık seviyesi bayan başına ortalama 5.3 çocuk düzeyinde seyretti. Ortalama ülkü çocuk sayısı, 15-49 yaş ortası hala evli Suriyeli bayanlar için 4.1 çocuk olduğu tabir edildi.
Gebeliği önleyici formül kullanımındaki yaygınlık oranı, 15-49 yaş ortasındaki hala evli Suriyeli bayanlarda yüzde 43 olduğu, bayanların yüzde 24’ünün çağdaş usulleri, yüzde 19’unun ise klâsik metotları kullandığı belirtidi.
Suriyeli göçmen bayanların yüzde 21’inin karşılanmamış aile planlaması muhtaçlığı bulunurken, Suriyeli çocukların ise yüzde 21’inin nüfus kaydı bulunmuyor.
Suriyeli göçmen nüfusta doğumların yüzde 93’ünün bir sıhhat kuruluşunda gerçekleştirildiği, annelerin yüzde 89’unun doğumdan sonraki 41 gün içinde doğum sonrası bakım aldığı belirlendi.
Ayrıca araştırmada, Suriyeli 5 yaş altı çocukların yüzde 17’sinin bodur ya da yaşına nazaran çok kısa kaldığı, Suriyeli bayanların yüzde 60’ının fazla kilolu ya da şişman olduğu bilgisi de kaydedildi.
