“Eğer ideoloji bilgi sevgisi demek ise, kendimi bir filozof olarak nitelendirmek isterdim” diyor sevgili Koray Tulgar. O denli dayanılmaz şeyler konuştuk ki, eminim söyleşimizi okuduğunuzda sizin de başınızda çok soru belirecek. Benim o kadar çok sorum vardı ki, daha sayfalar dolusu söyleşi çıkarabilirdim 🙂 Yanıtları bulmaya bir yerden başlamalı değil mi?
BU KİTAP, HAYATI ANLAMAYA ÇALIŞMAMIN BİR PARÇASIDIR
– Kendinizi nasıl tanımlarsınız? Koray Tulgar kimdir?
Eğer ideoloji bilgi sevgisi demek ise, kendimi bir filozof olarak nitelendirmek isterdim; mühendis kökenli biri olmama karşın. Lakin ne haddime! Hayatımın 9 yılını bankacı, 9 yılını idare danışmanı, 9 yılını bir holdingde CFO olarak geçirdim. Artık de FMV’de CEO olarak çalışıyorum. Çok farklı boyutlarda, çok farklı beşerlerle ve hayatlarla tanıştım ve çalıştım. Farklı disiplinlerde farklı işler yaptım. Çok inişlerim çıkışlarım oldu. Bunlar her şeyi, hayatıma nelerin taraf verdiğini, bahtı, mukadderatı sorgulamamı sağladı. Teknik kitaplar da yazdım, hayali çıkarımları olan kitaplar da yazdım. Bu kitap hayatı anlamaya çalışmamın bir modülüdür.
– Yazmaya ne vakit ve nasıl başladınız?
Ben bir şeyi öğrenmek için kitabını müellifim.
– Nasıl yani, bu mevzuyu açalım mı biraz? Kitaplarınızın ortaya çıkış kıssalarını merak ettim artık?
Seneler önce bankacıyken bankanın en temel performans konusu bankanın “aktif ve pasif” idaresi denilen temel idare metoduydu. Ben de bankacılık konusunda uzmanlaşmak istedim ve tüm literatürü okudum ve Türkçe olarak özetler çıkartarak bir ortaya getirdim. Baktım ki ortaya bir kitap çıktı. Bu kitap Bankalar Birliği’nce çabucak yayınlandı. Daha sonra danışmanlık yaparken en temel sorunun yanıtsız olduğunu gördüm: “İşletmeler parayı nereden kazanır?” İşletme Mühendisi olmama karşın bunun yanıtının hiç de kolay olmadığını gördüm ve bunun için araştırıp “Kar Artırma Yöntemleri” isimli kitabımı yazdım. Aylarca çok satanlar listesinde kaldı.
– Enteresan, hayatı daima gözlemliyorsunuz demek! Ya başkaları?
Daha sonra eski dostum ferdî gelişim gurusu Mümin Sekman ile bir akşam sohbet ederken Ceddim artık Türkiye’ye gelse ne yapardı diye derinleşirken ben dedim ki; “Bırak ülkeyi bizim şirkete gelse neler yapardı?” diye odaklanınca o gece peçete kâğıdına kitabın başlıklarını yazmaya başlamıştım ve 4 ay içinde “Mustafa Kemal Şirket Yönetseydi” isimli kitabı raflara yollamıştık. Daha sonra yönetici olarak çalışırken idare bilgeliklerine gereksinimim oldu. Derlediğim literatürü bahislerine nazaran sıraladım ve ortaya “Yönetim Tabletleri” kitabı çıktı. Artık ise merak ettiğim ve herkesin de bir ölçü bilgisi ve fikri olan “Kader mi Özgür İrade mi?” sorusuna 2 yıl boyunca karşılık aradım. Din konusunu bu sorunun içine çekmeden – ki din temel olarak inanç mevzusudur – kitabı ve fikirlerimi tamamladım.
ÖNCE GÖRÜLÜYOR Kİ, ASLINDA ÖZGÜR İRADEMİZ YOK
– Şahsî Gelişim alanında yazıyorsunuz? Pekala, bu manada kendinizi nasıl besliyorsunuz?
Sürekli gelişim içinde olmaya çalışıyorum. Hiç bitmeyecek bir seyahat. Evvel herkesin takip ettiği standart ferdî gelişim kitaplarını okudum; lakin sonuç almanın çok sıkıntı olduğunu gördüm. Okurken size çok mantıklı görünüyor; fakat bir türlü uygulayamıyorsunuz. Sonra fark ettim ki şuurlu zihniniz olayın yalnızca %5’i; lakin geri kalanı bilinçaltı! Evvel onu halletmeniz gerekiyor. İşte Kader mi Özgür İrade mi? kitabını yazarken bu keşfediliyor. Daha önce Master Practitioner düzeyinde NLP yaptım. Bu da çok kıymetli ve işe yarayan bir araç. Ancak tekrar de mukadderatınızı ele almaya yetmiyor! Hayat okuldan farklı. Okulda evvel ders veriliyor sonra imtihan yapılıyor. Hayatta ise, evvel imtihan yapılıyor, sonra ders veriliyor.
– “Kader mi Özgür İrade mi?” beşinci kitabınız. Bu kitapta bizi neler bekliyor?
Kitaba en temel soru ile başlıyoruz; Hayyam ’dan bir esinti ile;
“Beni ihtimama bezene yaratan kim? Sen!
Ne yapacağımı da yazmışsın evvelden.
Demek günah işleten de sensin bana:
Öyleyse nedir o cennet cehennem?”
Özgür irade mi Yazgı mi? Evvelce yazılmış bir tiyatroyu mu oynuyoruz? Yoksa senaryoyu biz mi yazıp oynuyoruz? Evvel bu bahiste kim ne demiş o mevzuda özet sunuyorum. Daha sonra ise psikolojinin, coğrafyanın, fiziğin ve karar verme sistemlerimizin bahtımızı nasıl etkilediğini örneklerle irdeledim. Evvel görüyoruz ki aslında özgür irademiz yok! Özgür irade büsbütün bir yanılsama olarak görünüyor. Gerçekte direksiyonda kim var?
DÜŞÜNSENİZE, ALBERT EINSTEIN BİLE YANILMIŞ
– Çok güzel alıntılar da yapıyorsunuz. Esasen Hayyam ile başlıyorsunuz. Kimlerin niyetlerini benimsiyorsunuz? Hangi yazarı/filozofu okuyor ve de bir sebeple öneriyorsunuz?
Aslında tarihteki filozofların fikirleri artık geçerli değil. Zira günümüzde fiziğin, kimyanın, biyolojinin, tıbbın vb. geldiği nokta çok yeni bilgileri de beraberinde getiriyor. Onları bilmeden, en azından sonuçlarını bilmeden ideoloji yapmak çok sıkıntı ve eksik kalıyor. Lakin geçmişteki filozofların da aslında birçok şeyi bilmeseler bile yazgı ile ilgili kimi şeyleri sezinlediklerini de anlıyorsunuz. Düşünsenize Albert Einstein bile yanılmış! Günümüzde yapılan yeni deneyler, örneğin Young deneyi ve Libet deneyi kitapta basitçe anlatılıyor ve karar verme sistemimizin nasıl işlediğini yesyeni bir bakış açısıyla oryaya koyabiliyor. Günümüzde bu bahiste Dr. Dennett, Dr. Joe Dispenza, Dr. Lipton, Prof. Dr. Michio Kaku gibi bilim adamlarını takip etmek gerekiyor. Ayrıyeten bu mevzuda baş patlatan Sam Harris, Noah Harari ve Eaglman de çok değerli muharrir ve bilim insanları.
– Evvel müellifinden yola çıkalım, sizce hangisi? Baht mi? Özgür irade mi? Hayatınızda bunun ayrımını nasıl yapıyorsunuz?
Yapamazsınız. Otomobilin direksiyonunda biz oturuyoruz; ancak direksiyonu biz kullanmıyoruz. Tüm disiplinler açısından başka ayır bakarsanız Özgür irade yoktur. Lakin işin aslını görmek için kitabın son kısmını okumanız gerekiyor. Türkçemizde şöyle bir tabir vardır: “Aklıma geldi.” Bir şeyler kendi kendine aklınıza geliverir. Nereden gelir, kim getirir? Lakin hissettiğimiz duygu budur. O geliyor yani, biz getirmiyoruz! O kendi geliyor. Niyet deneyleri yapılıyor.
– Örnekler misiniz bizim için bir deneyi?
Bir tanesi meşhur Libet Deneyi. Bir kişinin parmağını oynatması ile ilgili beyninde ölçümler yapıldığında kendisinin karar vermesinden evvel beyinde elektriksel hareketlenmelerin olduğu ölçülmekte ve hatta bu elektriksel hareketlere nazaran bilgisayar bireyden evvel hareketin nasıl ve ne vakit olacağını söyleyebilmektedir. Aslında bu deneye nazaran beyin, bizim bilincimizden bağımsız çalışmakta. Buna misal birçok psikoloji deneyi var. Hepsini internette bulabilirsiniz. Bunlara nazaran kendi seçimlerimizin altında yatan nedenlerin çoğunlukla farkında olmayışımızdır. Beynimiz etraftan daima olarak bilgi toplar ve bu bilgiyi de davranışlarımızı yönlendirmede kullanır. Lakin etrafımızdaki etkenlerin farkında değilizdir. Kararlarımızı biz çok fakat çok dışarıdan etkilenerek veriyoruz. Dolayısı ile buna yanlışsız halde müdahale edebileceğimizi bilmiyorsak ve bunu uygulamıyorsak muhakkak özgür irade bir yanılsamadır.
OLDUĞU KADAR, OLMADIĞI KADER
– Bir bireyin özgür bir iradeye sahip olduğunu hangi şartlar sağlanıyorsa söyleyebiliriz?
Aslında söyleyemeyiz. Kendimiz karar verdiğimizi ve seçtiğimizi zannediyoruz; lakin psikolojimiz, beynimizin çalışma hali, inançlarımız, büsbütün dışarıdan ve denetimimiz dışında etkileniyor. Ayrıyeten Nörobiyoloji gösteriyor ki; beynimiz bizden bağımsız çalışıyor üzere görünüyor. Fiziğin ortaya koyduğu yeni bilgilerde elektronun yeri ve suratı bile aşikâr değil. Elektrona her baktığımızda, elektron hareket eder. Elektronun bulunduğu yer bakımından “belirsizlik” vardır. Pekala, bu özgür irade açısından ne demek oluyor?
-Ne demek oluyor?
Newton Determinizmi kozmosun bir saat olduğunu söylerler. Herşey ezelden beri aşikâr miydi? Niyet de başımızın içindeki elektrik akımlarıdır. Dolayısı ile bahtınıza hükmedebileceğinizi bilmeden var olan inanç ve kabullerimize nazaran yazgımızı yani kararlarımızı ele almamız pek mümkün görünmüyor. Özgür irade yoktur. Nefsin bir şeyi ya da diğer bir şeyi istemesi belli nedenlerle gerçekleşmiş olup, o nedenler de öbür bir nedenle ortaya çıkmıştır ve bu sonsuza kadar bu türlü sarfiyat. Lakin işin aslını görmek için kitabın son kısmını okumanız gerekiyor.
– Biz millet olarak çok mu kaderciyiz?
Fazlasıyla kaderciyiz. Tahminen de kalkınmamızı engelleyen en değerli parametre budur. Hindistan’da İlahsın, Türkiye’de kurban, İsviçre’de beşersin, Suriye’de hayvan. Eee demiş İbni Haldun: “Coğrafyan kaderindir”. Yazgı ile ilgili birçok kelamımız varken özgür irade ile ilgili pek bir kelamımız yoktur. Bir telaffuzumuz vardır ya: “Olduğu kadar, olmadı kader”.
Sn. Zülfü Livaneli ile bir FMV Kültür Konferansında sohbet ederken kendisi şunları söylemişti. “Düşünmekle ilgili Türkçede hiç hakikat dürüst bir kelam bulamadım. “Düşün düşün b… işin” diyen bir toplumla, “Düşünüyorum, öyleyse varım” diyen bir toplum hiç yarışabilir mi?”. Coğrafyan kaderindir. Bu mevzuda da Türkiye olarak pek şanslı değiliz.
BİZ BİLİNÇSDİZ BİR BİÇİMDE KENDİ KENDİMİZLE OYUN OYNUYORUZ
– Pekala, biraz da güzellik katarak sormak istiyorum. “Bana yazgımın bir oyunu mu bu?” diye müzik bile yapılmış. Mukadderatımız, bize oyunlar oynuyor mu?
Kimsenin bize bir oyun oynadığı falan yok. Biz bilinçsiz bir halde kendi kendimiz ile oyun oynuyoruz.
Örneğin, savaşlarda birtakım muharebelerin sonucunda havanın tesiri somut olarak kanıtlanabilmektedir. Buna bir örnek olarak Napolyon’un “Büyük Ordusunun” yenilmesini verebiliriz, 1812 yılında Rusya’da dayanılmaz bir kış olmuştu. Hitler de Rusya’nın bu türlü fevkalade bir kışında başarısızlığa uğramıştı. 1940/41 kışı Batı ve Orta Avrupa’dan Urallara kadar bu türlü soğuk bir kış olmuştu. O vakitler Hitler, Alman Hava Bakanlığı’nın uzun vadeli hava iddialarıyla uğraşan araştırma ofisinden gelecek kışın da bu türlü soğuk olması mümkünlüğünün ne kadar olduğunu hesap etmelerini istetmişti. Uzmanlar en uygun bilgilerine nazaran bu türlü fevkalade bir kışın bir daha gelmeyeceğinin, çoklukla bu türlü bir kışın lakin on yıl sonra bir daha gelebileceğinin mümkünlüğü olduğu cevabını verdiler. Bunun üzerine “Führer” Rusya’yı İstila hazırlıklarına başlanmasını emretti. 1942/1943 kışının da bu türlü fevkalade bir kış olmasının Alman Ordusunun öncülerinin Moskova kapılarının önünde durdurulmasında büyük bir rolü olmuştur. Alın size bahtın oynağı bir oyun!
– Yaşadıkça gelişiyoruz ve algımız, ömür biçimimiz de değişiyor. Bugün savunduğumuz şey, vakitle beynimizde bir öbür hale bürünüyor. Bu süreçte beynimize, bize neler oluyor?
Aslında bilgisayar lisanıyla konuşursak beynimiz bir bilgisayar, yaşadıklarımız, okuduklarımız, seyrettiklerimiz ise yüklenen bilgilerdir. Niyet halimiz ise yazılımımızdır. Bilgisayar bize doğuştan geldi. Yaşadıklarımızın ise birçoklarını biz seçmedik. Ailemiz, ilkokulumuz, yaşadığımız semt, toplumsal etraf, birçok seyrettiğimiz sinema, başımıza gelen birçok olay daima bizim denetimimiz dışında gerçekleşti. Nasıl olur da “Özgür irademiz var” diyebiliriz. Fakat bunu okuyanların şunu söylediğini duyar üzereyim; “Başımıza gelenleri biz denetim edemesek bile nasıl reaksiyon vereceğimizi biz seçiyoruz!” Ama tahminen temel soru: “Nasıl reaksiyon vereceğimizi nereden öğrendik? Yani yazılımımız nasıl oluştu?” İşte o da bizim elimizde olmadan oluştu. Kitapta temel olarak bunu anlatıyorum. Yazılımımız ise inançlarımızdan, sorduğumuz yanlışsız sorulardan, kullandığımız metaforlardan oluştuğu üzere, kuantum fiziğini hakikat kullanmak da kilit bir ögeyi oluşturuyor.
Mevlana ne demiş:
“Sen fikirden ibaretsin
Geriye kalan et ve kemiktensin
Gül düşünürsen gülistan
Diken düşünürsen dikenlik olursun.”
– Geçmişe döndüğümüzde, sizin de dediğiniz üzere kurallar hala aynıyken, kararlarımızı gözden geçirip yolumuza devam edebildiğimizde, bizi neler bekliyor?
Geçmişteki en ufak bir kararınız, ne bileyim yataktan 1 dakika bile geç kalkmanız tüm hayatınızı değiştirebilir. Şunu bilmeliyiz; istediğimizi yapmıyor tersine yaptığımızı istiyoruz. Bütün kararlarımızda bir öteki kararı vermemiz neden olmakta ve gerçek bir domino tesiri ile sonsuzlukta kaybolmaktayız. 1912 yılında “Titanik” isimli gemi Southhampton’dan yola çıktı. Şayet başlangıçta 1 derece iskele (sol) yapsaydı New York yerine Brezilya’ya varırdı. Başlangıçtaki 1 derecelik sapma sonuçta binlerce kilometrelik farka neden olmaktadır. Hayatımızda bu türlü değil mi? Vakti yüz kez geri alsak, vereceğiniz kararlar değişebilir mi?
– Değişmez mi?
Sanmıyorum. O günün kaidelerine, psikolojisine, olaylarına nazaran kararlar daima birebir kalacaktır. Sonucu bilsek o denli mi karar verecektik? Lakin küçücük bir karar farklığı her şeyi değiştirir miydi? Katiyetle evet. Kararlarımızı verirken muhakkak bir sonucu düşünerek veriyoruz. Lakin o denli mi oluyor? Çoğunlukla hayır! Geçmişe dönüp bakın, sonucu bildiğinizde o denli mi karar verirdiniz? Birçok olayda büyük ihtimalle hayır!
ÖNCE KRAL OL, KRALLIK AKABİNDE GELECEKTİR
– Bir şeyin olmasını istemiyorsak ya da tahminen çok istiyorsak, bunu fikir sistemi ile yaşamak, değiştirmek mümkün mü?
Kesinlikle mümkün. İşte kitabın son kısmı de bunu anlatmaya çalışıyor. Bana nazaran kitabın en değerli cümlesi şudur; “Önce kral ol, krallık akabinde gelecektir!” Her şeyi açıklıyor. Düşün, hayal et ve hislerini da bunlarla bir hizaya getir. Yazgısına, özgür iradenle müdahale etmek istiyorsan, kullanabileceğin yegâne yol budur. Şayet bunu yapamıyorsan özgür irade bir yanılsamadır. Mukadderatınızı değiştirmek, gücünüzü değiştirmek, zihninizde ve hislerinizde temel bir değişim yapmak demektir. Yeni bir yazgı istiyorsanız, kendiniz olma alışkanlığını kırmak ve yeni bir benlik yaratmak zorundasınız. Niyet, his ve hayallerinizi tıpkı hizaya getirin. Bunun da en âlâ yolu derin düşünme (meditasyon) yapmaktır. Bu mevzuda Dr. Dispenza’yı takip edebilirsiniz.
– Kitabınızdan sizin beklentileriniz neler? Okur, bu kitapta neleri keşfedecek?
Aslında bildiğimiz tüm bilgiler ve yaşadıklarımızla bahtımıza istikamet veremiyorken, ne yaparsak ve nasıl yaparsak tahminen mukadderatımıza taraf verebiliriz, onu görecekler. Şayet şuurlu bir biçimde müdahale etmezsek aslında fırtınada bir yaprak oluğumuzu görecekler ve şayet şuurlu bir biçimde özgür irademizi ele almaya cüret edersek neler olabileceğini görecekler. Şayet zihninizde görebiliyorsanız, ellerinizle de tutabilirsiniz. Lakin kendi hayatımıza, yani kendi mukadderatımıza müdahale etmenin tek yolu buna müdahale edebileceğimizi bilmektir. Yoksa ya determinizmin ya da tesadüflerin kurbanı oluruz. Bu güne kadar olduğu gibi! Hepimizin olduğu gibi! “Kendinize daha derin sorular sormak varoluşunuza yeni yollar açar, taze hava getirir. Hayatınızı daha sevinçli kılar. Hayatı alımlı kılan bilmek değil, gizemdir.” diyor Fred Alan Wolf.
– Aslında bu çok eskilere dayanan fevkalade bir keşif…
Daha derine inersek binlerce yıl evvel Hindu ve Budist bilgeler maddesel kainatın çok ötesinde bir gerçeklik olduğunu keşfetmişler. 5 duyumuzla fark ettiğimiz bu imajlar kainatına maya, yani illüzyon (yanılsama) demişler. Bu yüksek gerçekliğin fakat şuurla alakası olduğunu belirtmişler. Bu durum kuantum fiziğinin tam olarak ortaya koyduğu şeydir. İster şuur, ister enformasyon diye isimlendirelim, fizikî dünya fizikî olmayandan kaynaklanmaktadır.
Kimyadan ve fizikten oluşan zombi makineler miyiz? Son teknolojik gelişmelerle artık beynin içinde ruh ya da bir hayalet aramıyoruz. Beyin denen makinenin içinde ruh olmadığı için değil. Aslında ortada bir makine olmadığından!
– Pekala, şimdiye dek geri dönüşler nasıldı?
Çok olumlu geri dönüşler var. Etrafımdaki birçok kişi güzel bir toparlama sonucunda uygulanabilir bir tahlile ulaştığımızı söz ediyor. Herkse özgür iradesi var zannediyor. Ancak bu türlü gidilirse rüzgârda bir yaprak olarak yaşamaya devam ederler. Ben oldum desinler. Fakat bilmiyorlar ki bahtın elinde birer evvelden yazılmış olduğu zannedilen tiyatronun figüranlarıdırlar. Müdahale etmeyi bilmiyorlarsa! Kitabı okuyanlar müdahale etmeye başladıklarını ve her şeyin değiştiğini söz ediyorlar. Değişim beyindeki yazılımı değiştirmekle başlıyor. Sonunda herşey istenilen tarafta değişimle ilerliyor. İnanır mısınız etrafımdan gelen telefonlar ve sorular ile bazen bunalıyorum. Lakin bu mevzuda çok memnunum.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Koray Tulgar: Teşekkür ederim.
Kader mi, Özgür İrade mi?
Koray Tulgar
Mona Kitap
S.: 265
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Damla Karakuş
Instagram:
