Karantina günlerimizde toplumsal aradan söyleşilerimize bugün Koray Sarıdoğan ile devam ediyoruz. Daima üreten biri Koray. Son olarak Kaosun Kalbi ismini verdiği romanını yayımladı. Mavi Ejder serisinin birinci kitabı olan bu romanı, ‘hem ezoterik hem de kozmolojik bir hikâye’ olarak tanımlıyor. O denli çok şeyden konuştuk ki! Daima konutta olmak sohbetimize eklemeler yaptı artık. Bu, uzun soluklu bir sohbet. Konutta kalma sürecinde olmasak iki kısımda yayınlardım; lakin artık su üzere akar masraf. Bir fincan kahve, kesinlikle yapmışsınızdır yanına bir kurabiye alın da okumaya başlayalım…
Keyifli okumalar…
#evdeyimokuyorum
#evdekal
ASIL BAŞLANGIÇ OKUMAKLA İLGİLİ
– Koray merhaba! Birinci sorum daima tıpkı, sana da yöneltmek isterim. Koray Sarıdoğan kimdir? Ulaşılanın dışında kalemi ve hisleriyle kendini nasıl anlatır?
Merhaba Damla. : ) Ulaşılanın dışında çok hayati bilgiler yok açıkçası. Okuyorum, yazıyorum, yazılanları düzeltiyorum, düşünüyorum. Görülenin gerçekliğine tam ikna olamayan, bununla birlikte bir biçimde üreterek var olmaya yahut oyalanmaya çalışan biriyim.
– Yazmaya nasıl başladın? Hatırladığın bir tatlı başlangıç öykün var mı?
Belli bir başlangıç ânı yok; fakat yalnızlıkla ilgili olduğu kesin. On beş yaşına dek tek kardeş olan, çalışan anne ve babanın yalnız uyanan, gün uzunluğu iş yerleri olan otelin orasında burasında tek tük arkadaşıyla düşe kalka büyüyen bir çocuğun, üretmeye eğilimli genlerinin söz aracı olarak edebiyatı seçmesiyle ilgili. Bu mevzuda yazmayı tek başına almak da haksızlık olur, zira asıl başlangıç okumakla ilgili…
– Senin için heyecanlı bir seyahat olmalı!
Bizimle yaşayan dayımın kitaplarını merak edip Susam Sokağı ve Çarkıfelek’in yardımıyla harfleri öğrenmeye, bu sayede ilkokula ikinci sınıftan başlamaya kadar giden bir süreç bu. Bir de kitapların efsun kazandığı bir gün var -ki Kadran Kadraj’da bir sahneye de ilham vermiştir: Babamın köyünde, herkesin gitmemem istikametinde uyardığı terk edilmiş okul binasına gidip yerlere saçılmış kitaplarla karşılaştığım gün. Güya hepsinde insanın ve dünyanın tüm gizemleri varmışçasına tek tek açtığım, heyecanlandığım ve o heyecanın hala her kitapta sürmesi…
– Yazma rutinin nedir?
Sıklık manasında soruyorsak günlük alışılmış. İşim editörlük olduğundan kendim için yazmasam bile iş icabı her gün ya yazarak ya okuyarak bir manada cümle mühendisliği yapmak durumundayım. Ancak rutini ritüel manasında soruyorsan o artık pek yok. Masada içecek sıcak bir şeylerin -mümkünse kahvenin- olması beni tam hissettiriyor. Tütsü yanınca da daha süratli odaklanıyorum üzere geliyor. Çoğunlukla konutta olduğum için her vakit birebir masada olmak da sıkıyor; bazen balkonda, bazen mutfak masasında oturuyorum yahut ağır çalışıp da bedeni yorduğum günlerdeysem yatakta da çalışıyorum. Rutini anlık ruh halleri belirliyor yani.
BUNU DEĞİL LİSANA, AKLA BİLE GETİRMEKTEN HİCAP DUYUYORUM
– Bizi bu röportajda Kaosun Kalbi buluşturdu. Lakin toplumsal medya uzaklığından söyleşebiliyoruz. Romanını konuşmaya başlamadan evvel bu güç günleri sormak istiyorum sana. Üretkenliğin açısından nasıl geçiyor?
Valla ben aslında evdeydim, o manada bir şey değişmedi. Her boş vakti da kendime yeni işler çıkararak doldurmakta yeterli olduğum için yeniden yazmaya, üretmeye devam ediyorum. Lakin yorulma eşiğim düştü ister istemez, zira disiplin konusuna ne kadar takıntılı da olsam toplumsal medyadaki berbat haber akışı, sürecin meçhullüğü, üzerine bir de insanların cehaletteki ısrarı eklenince sözler dâhil her şeyden uzaklaşma sıklığım biraz arttı.
Ama yeniden de motive olmaya, kimi şeyleri göz arkası etmeye çalışıyorum, aslında buna mecburuz da. Toplumsal medyada gündemden bağımsız bir şeyler paylaşınca “Zamanı mı?” diyor kimileri. Konutta kendi imkânlarımızla aşı geliştiremeyeceğimize nazaran bizden ne istediklerini anlayamıyorum.
– Pekala ya edebiyat açısından?
Edebiyat açısından cevaplamam gerekirse… Bu günler kurguya nasıl yansır, nasıl eserler hem benden hem diğerlerinden çıkar, bunu düşünüyorum ister istemez. Öte yandan fantastik, bilimkurgu, distopya, hatta dehşet eserlerinin “gerçekçilikten uzak” diye eleştirildiği yılların akabinde tam da onların anlattığı şeylerin hayatımızın ortasına düşmüş olmasının manidarlığını da düşünüyorum.
– Pekala kitabının çıkışı da bugünlere denk gelmiş oldu. Bu durum kitabına nasıl yansıdı?
Bunu söylemek için erken de olsa kitap okumak zahmetsiz, kalabalığa gereksinim duymayan, yalnız bir aksiyon olduğu için inanılmaz bir dezavantaj da yaşamadık üzere görünüyor şimdilik. Online kitap siparişlerinde gözle görülür bir artış var. Yayınevim de dağıtım ve okura ulaşma konusunda uygun bir yayınevi, haberdar olmayanları haberdar etmek, kitabı ulaştırmak konusunda yeterli gidiyoruz. Ancak elbette hedeflediğimiz sürat bu değildi.
Her ne kadar tam da yeni kitap sonrası lansman, söyleşiler, imzalar planlarken bu türlü bir sürece girdiğimize üzülsem de işsiz kalan, işlerinden çıkarılan, geçinemeyen, hastalanan ve hayatını kaybedenlerin olduğu bir ortamda bunu değil lisana, akla bile getirmekten hicap duyuyorum, farklı husus.
TİBET, YAPAYALNIZ BİR ÇOCUK
– Romanını konuşmaya karakterin Tibet ile başlamak isterim. Müellifinin gözünden kahramanı Tibet’i dinleyebilir miyiz? Tibet sana nasıl geldi?
Proje en başta “bir üstün kahraman romanı” fikri olduğu için kahramandan kıssaya gitmek yerine öyküden kahramana gitmek durumunda kaldım. Bu, Tibet’e ve benim onunla alakama dair bir handikaptı aslında, zira birinci evvel cihanı, kurguyu, kıssayı olabildiğince sağlam örmek durumundaydım. Gereç zati elimde, başımda hazırdı, yani ilgilendiğim hususlardı. Tibet’i kıssaya uyarladıktan sonra geriye kalan en büyük eksik onu derinleştirmek oldu. Tamam, yeteneğini biliyoruz, kahramanlık olayına bakışını biliyoruz; lakin bu çocuğun öbür neyi var? Zira bu serinin uçmalı kaçmalı kahramanlık serilerinden çok bir karakter serisi olmasını istiyordum.
– Nasıl bir karakter?
Tibet, yapayalnız bir çocuk. Annesince terk edildiğini düşünüyor. Babası işe âşık olduğu bayanın onu terk etmeyeceğine inandığı için onu ararken Tibet’i ihmal etmiş bir adam ve bir müddet sonra o da annesinin izinde kayboluveriyor. Öte yandan Tibet, askerliğini dağlarda komando olarak yaptığı için hasarlı bir psikolojisi var. Tüm bunlar nüve olarak vardı en baştan beri; ancak müellif, kahramanıyla empati kuramazsa olmuyor. Talihim şu ki bu süreç, benim de askere gittiğim bir süreç oldu ve Tibet’i asıl anlamamı, hissetmemi, derinleştirmemi de bu tecrübe sağladı.
– Pekala Kaosun Kalbi nasıl bir yazma sürecinden geçti? Araştırmaların, kurguların nasıl ilerledi?
Dediğim üzere, materyali elimde hazırdı. Sinopsis basamağında yüzde sekseni belirliydi kıssanın, doğal ki yolda değişiklikler oldu. Ben ezoterizmle, okültizmle, uçmamak kaydıyla komplo teorileriyle ilgilenen biriyim, bunu dışarı çok yansıtmasam da. Baron Rudolf von Sebottendorf gerçek bir karakter ve kurgusal olarak pek ele alınmamış, halbuki derinleştikçe, araştırdıkça envaiçeşit kurguya imkân sağlayabiliyor, onu kesinlikle kullanmak istiyordum ve Mavi Ejder’e nasip oldu. Öyküyü oluşturan bu hayal ve fikir dünyasını hem kıssaya, hem de “buradan” bir dokuya uyarlamak kalmıştı geriye. Yanılmıyorsam 2019’un Ekim sonlarında başlayıp Aralık sonunda birinci taslağı teslim ettim. Askerdeyken kendimden ,ama en çok da uzun devir askerlik yapanlardan yola çıkarak öyküyü, Tibet’i düşündüm daima. Bilmediği özel güçleri, çözemediği bir geçmişi olan yapayalnız bir çocuğun bu ortamda neler yaşayacağını, nasıl dönüşeceğini hayal ettim. İçtima ortalarında, akşam istirahatlerinde deftere aldığım notlarla askerlik dönüşünde son revizeleri yaptım ki bu da bir iki hafta sürdü; lakin öykünün asıl ruhunu bulduğu nokta da burası oldu.
ÖYLE BİR KURGULAMALIYDIM Kİ O, GÜCÜ KEŞFETMEDEN EVVEL DE, ELİNDEN ALINIRSA DA KAHRAMAN OLARAK KALMALIYDI
– Tibet bir üstün kahraman! Onu kurgularken hangi üstün kahramanlardan etkilendin? Senin çocukluk üstün kahramanın kimdi?
Sıralama yapmak güç zira ben Hollywood’un kahramanlarından beslendiğim kadar bu toprakların hem kurgu hem gerçek kahramanlarından da beslendim. Lakin Tibet’le ilişkilendirmek gerekirse, mesela, Batman benim için her vakit birinci sıradadır. Zira hem bir dedektiftir, hem de orijininde olmasa da fonksiyonel olarak bir ninjadır, suikastçıdır. Karanlık, gotik ortam, siyah renk, tüm bunlar çok caziptir benim için. Fakat en kıymetlisi de şu: Elinden silahı yahut gücü alındığında hâlâ kahraman olmaya devam edebilir. Onun için her şey silahtır; silahı yokken de kendisi silahtır. Tibet, Batman üzere değil, onun doğaüstü bir gücü var; fakat onu o denli bir kurgulamalıydım ki o gücü keşfetmeden evvel de, bir gücü elinden alınırsa da tekrar kahraman olarak kalmalıydı. Bu çok kıymetliydi.
– Burada tekniğin neydi?
Bu manada etkilenmeden çok kaçınma metodunu kullandım. “Hangileri üzere olmamalı?” sorusu belirleyiciydi. Öte yandan Mavi Ejder dünyasının art planı büyük oranda Doğu’nun mistik, ezoterik geçmişinden oluşuyor. Mavi Ejder miti, Tibet’in kullandığı “phurba” isimli Şaman/Budist ritüel hançeri, Tibet’i oluşturan tüm bu lokal ögelerden yola çıkarak evrensele ulaşmak istedim.
– Koray, Kaosun Kalbi’nde muharririni en çok etkileyen sahne hangisi? Yazarken en çok onu ne büyüledi?
Çok var, hangisini söylersem söyleyeyim spoiler olacak; lakin atmosferini, tedirginliğini sevdiğim ve aslında her şeyin birinci nüvelerinin görüldüğü, dağdaki çatışma sahnesi, Beyaz Pars’ın ortaya çıkışı ve sonrasını çok seviyorum. Bir de finaldeki, “sıfır noktasındaki yüzleşme” sahnesi diyeyim. Bu kadar ipucu kâfi : )
İNSANLIĞIN 21. YY ÜZERE BİR ÇAĞDA BİLE NEDEN KAHRAMANA MUHTAÇLIK DUYDUĞUNU SORGULAYACAK
– Roman, Yerebatan Sarnıcı’ndaki iki Medusa başının ortasında başlıyor. Ezoterik hususlar, tasavvuf incelikleri, pek çok olguyu bir ortada harmanlıyorsun. Bu mevzular ilgi alanın mıydı? Kabullenmekte zorlandığın gerçeklerle karşılaştın mı?
İlgi alanı sonradan kazanılan bir şey sanırım, ben çocukluğumdan beri bu bahislerin içindeyim daha çok. Bektaşi bir ailenin çocuğuyum; inanç yahut ibadet manasında bir dayatmayla, öğretilmişlikle değilse de kültürel olarak aklımı, ruhumu besledi bu. Birinci kitabım Kadran Kadraj’da uzunca yer verdiğim mistik olaylar, mistik yerler, anlatılar bende aslında içkin olan, içinde büyüdüğüm şeyler.
Öte yandan gerçekliği olduğu üzere kabullenmekte zorlanan biriyim zati. Ancak bunu körkütük inanca yahut kökten şüpheciliğe vardırmak yerine hem bilimsel, hem metafizik kaynakları araştırarak ortada durmaya çalıştım daima. Yani İbni Arabi’nin Fusûsül-Hikem’iyle Baudrillard’ın Simülakrlar ve Simülasyon’u birebir oranda kıymetlidir haznemde. Bu noktada en büyük avantajım yazmak, yazabilmek oldu her vakit. Hakikat diye bir şey varsa bile bunu asla anlayamayacağımız için bu bilgileri en azından kurguya, kıssaya dökerek bir katarsis yaşayabiliyorum. Aksi durumda fanatik bir inançlı yahut “üst akıl”ı çözdüğünü söyleyen televizyonlardaki kelamda komplo teoricileri üzere olabilirdim. Vakit zaman dünya ve ülke şartları beni tatlı bir nihilizme sürüklese de anlamsızlık hissini de üretime çevirme güdüsü bir talih benim için.
– Bu ortada bahsetmeden geçmeyelim, kapakta Mavi Ejder Serisi diye bir ibare de var. Nasıl ilerleyecek, hangi bahislere değinmeyi hedefleyen bir seri bekliyor bizi?
Bu hem ezoterik hem de kozmolojik bir öykü, bunu sık sık söz ediyorum. Yeryüzü bizim merkezimiz olsa da birinci kitaptaki üzere yerin altına ve daha sonra göğün derinliklerine gidecek bir kıssa olacak. Bu seyahatte merkez yerler öncelikle buranın, Anadolu’nun ve kadim medeniyetlerin bıraktığı kalıntılar olacak. Yalnızca Göbeklitepe üzere tanınan yerler değil, mesela hala tam anlaşılamamış ve anlaşılması da pek istenmiyor üzere duran Yarımburgaz Mağarası da olacak.
Benim kurgularımın temelindeki sorunsal ister istemez “insanın ve insanlığın ne olduğu” ve insanın bu gezegenle, bu varoluş alemiyle bağlantısı. Kadran Kadraj daha tasavvuf içerikli bir romandı ve merkezinde aşk vardı, farkında olmadan yeni bir Leyla ile Mecnun öyküsü çıkarmıştım ortaya. Lakin beşere, insanlığa bakışım artık oradaki kadar sevgi dolu, esnek değil. Birinci romanla Kaosun Kalbi ortasında yazdığım bir öteki roman var, şimdi yayımlanmadı; orada bu konuya çok daha sert bir yerden asılmıştım. “İnsan bir temennidir ve şimdi gerçekleşmemiştir” diyor ve tabiatta beşerden öbür ne varsa onun tarafını tutuyordu. Kaosun Kalbi’nde de bu mevzuyu “kahramanlar ve medeniyetler” üzerinden ele almış oldum. Eren, Tibet’e “Siz kahramanları kurtarıcı sanıyorsunuz; ancak onlar yalnızca yol gösterirler. Gerçek anlarsa insanı tekrar insan, halkları halkın kendisi kurtarır.” diyor örneğin. Bu, Superman üzere bir mesih-kahraman kıssası olmayacak asla; insanlığın yirmi birinci yüzyıl üzere bilimin had safhaya ulaştığı bir çağda bile neden kahramana gereksinim duyduğunu sorgulayacak.
TEMEL TEKLİFLER TIPKI ASLINDA: ÇOK OKU, ÇOK YAZ!
– Edebiyat dünyasında yaptığın diğer hoş şeyler de var Koray. Şeniz Baş ile ‘Yazar Adayının Yol Haritası’nı hazırladınız. Biraz bundan konuşalım mı? Tahminen müellif adaylarına birkaç teklifte de bulunursun…
Yazar adaylarına da benim üzere yolda ilerleyen müelliflere da verilecek temel teklifler tıpkı aslında: Çok oku, çok yaz. Bunu yapmayan usta bir muharrir da bir müddet sonra tökezler. Geriye kalan ise teknik, sektörel ve talihe dair ayrıntılar; fakat elbette bu ayrıntılar da üzerine binlerce yazının yazılacağı kadar değerli ve çetrefilli.
Şeniz’le birlikte hazırladığımız kitap tam da bu ayrıntılarla ilgili. Türkiye’de bir türlü kurumlaşamayan, kendi geleneğini yaratamayan yayıncılık dünyasında yapıtlarıyla yer almak isteyen müellif adaylarına, yazma etabından yayınevine gönderilme evresine ve buradan sonra gelecek karşılığın olumlu yahut olumsuz oluşlarındaki mümkün senaryolara dair teknik bilgileri verdiğimiz, yeni yayınevi belge kabul şartlarını da eklediğimiz bir e-kitap. Bu bahiste ve içerikte Türkiye’de yayımlanan birinci kitap ve e-kitap üzere memlekette yeni yeni filizlenen bir platformda olmasına karşın bize çok hoş dönüşleri oldu.
– Ve çok yeni bir işin daha var: Ahmet Mithat Efendi’nin Dağarcık Mecmuası Arşivi’nden yayımlanmamış yazılarını birinci kere Türkçede okurla, bir e-kitap olarak buluşturdun. Bundan bahsedelim…
Ahmet Mithat Efendi “yazı makinesi” olarak anılır; kimi vakit aşikâr bir yüzeysellikte kalmasına karşın inanılmaz üretkendir; fakat bir özelliği daha vardır beni etkileyen: Gerçek bir entelektüeldir o, muhakkak hususlara sıkışıp kalmaz. Bir makine üzere okur, düşünür, sentezler ve yazıp okurla paylaşır. Roman da müellif deneme de, dinle ve ideolojiyle de ilgilenir, bilimle de…
Dağarcık mecmuası bu vakte dek iki üç makale haricinde hiç üzerine eğilinmiş bir iş değil. Benim 2014’te teslim edip mezun olduğum yüksek lisans tezimdi. 10 sayılık hayli geniş içerikli bir arşivi var. Türkçede materyalizm, pozitivizm ve evrim konusundaki birinci yazıların, çevirilerin yer aldığı bir mecmua; lakin Ahmet Mithat’ın “din aleyhtarlığı yaptığı” sebebiyle kâfir ilan edilerek sürgüne gönderilmesine neden oluyor ki içerikte bu türlü bir hali yok Mithat’ın. Buradaki yazılar yalnızca ideolojiyle ilgili değil üstelik; lisan, edebiyat, tarih üzerine çok lezzetli yazılar var. Ekrem’in, Voltaire çevirileri ve şiirleri var mesela ki bir tanesi daha evvel hiç yayınlanmadı.
– Ve sormak istiyorum: Bu işte seni en çok etkileyen şey ne oldu?
Beni en çok etkileyen şeyi sordun ya, aksine bir etkilenme hali üzerinden cevaplayayım: Bu çalışma yıllardır pek çok yayınevine gitti ki bunların içinde Ahmet Mithat külliyatını basan adresler de var. Üstelik tam da o yayınevi, mailimden sekiz ay sonra dönüp “Yayın programımıza uygun değil.” dedi, düşün. : ) Geçen yıl Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları’ndan çıkacak üzere olduysa da oradaki misyon değişiklikleri nedeniyle iptal oldu. Ben de artık tematik kısımlardan oluşan bir dizi halinde internetten yayınlamaya karar verdim. Bilime kıymet veren olağan bir ülkede yayınevlerinin peşinde koşması gereken bir işin buraya gelmesi beni oldukça etkiledi kısaca. : )
BİR DAHA AŞKIN O KADAR BELİRLEYİCİ OLDUĞU… BİR ROMAN YAZABİLECEĞİMİ SANMIYORUM
– Kaosun Kalbi’nden evvel bir de Kadran Kadraj ismini verdiğin bir roman yazmıştın. Bir kitap oluşturma manasında birinci kitabından ikinci kitabına, yazarlığında ne üzere gelişmeler gözlemledin?
Kadran Kadraj, teknik gözetmediğim bir romandı. Başladığımda yarısına kadar ne yazacağım muhakkaktı. Tıkandığım yerde de hiç planlamadığım bir iç kıssa ekledim; Celal Ayarcı’nın öyküsü. O kısım bir gecede yazıldı ve romanın omurgası oldu. Rutin yazamıyordum; hem o denli bir disiplinim yoktu hem tezimi yazıyordum o devir.
– Sonra ne oldu?
Aradan geçen vakit yazma disiplinini, rutinimi oturttuğum ve daha teknik yazmayı öğrendiğim bir süreç oldu. Teknik derken edebi istikametini art plana atmak sanılmasın; tersine, edebi gücünü daha düzgün ortaya koymak için gereken teknik altyapıdan bahsediyorum.
Bununla birlikte, Kadran Kadraj’ın dokusu, lisanı, atmosferi çok farklı. Bir daha aşkın o kadar belirleyici olduğu, lisanın o kadar lirik olduğu bir roman yazabileceğimi sanmıyorum.
– Öteki neler vardı? Ya da nelere hazırlanıyorsun?
Salgın psikolojisinde takvimsel olarak bir hazırlık yapamıyoruz, malumun. Ancak ben işin içine takvim, okur, yayın planlarını koymadan yazmaya devam ediyorum zati. Bu yıl içinde 90’ların alt kültür yayıncılığına dair hazırladığım araştırma kitabım Yeraltı Kütüphanesi, Karakarga Yayınları’ndan çıkacak. Onun dışında yayımlanmamış, tamamlanmayı bekleyen iki romanım daha var. Ve elbette KalemKahveKlavye devam ediyor. Umarım daima birlikte olağana döneriz diyeceğim; lakin normalimiz de ne kadar olağandı tartışılır tabii…
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Koray Sarıdoğan: Teşekkür ederim.
Kaosun Kalbi
Koray Sarıdoğan
Portakal Kitap
S.: 224
Kitabı satın almak için tıklayınız: kitapyurdu
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
