Binlerce yıllık geçmişi ve konut sahipliği yaptığı imparatorluklar nedeniyle İstanbul’un her köşesinde tarihi bir yapıya rastlamak mümkün.
Bunlardan biri de 5. yüzyılda İmparator Arkadios’un çıkan isyanı bastırılması üzerine zaferini taçlandırmak için dikilen sütunu Arkadios.
Sütunun günümüze kalan kuralı ise yıllardır, Cerrahpaşa’da Haseki Bayan Sokağı’ndaki üç katlı iki binanın ortasında sıkışmış durumda.
Sütunun önü demir kaygılıkla kapatılmış, lakin üzerindeki motifler bakımsızlık nedeniyle neredeyse büsbütün aşınmış ve taş yapıda derin çatlaklar halde duruyor.
“SENELERDİR BAKIMSIZ”
Tarihi sütunun bulunduğu sokakta yaşayan Hamza Vatandaş, “Burası daha önce çöplük olarak kullanılan, yıllardır bakımsız olan bir yer. 10-15 kafile her sene buraya ziyarete geliyor. Avrupalılar bizden çok daha fazla değer veriyor. Senede bir sefer Türklerin geldiği ve sorduğu, onun haricinde gelenlerin yüzde 80?i, yüzde 90?ının yabancıların olduğu bakımsız bir yer. Bence artık Anıtlar Heyeti?nun burayı koruma altına alması lazım. Cam kaplamaya alınabilir. Vakitle üzerindeki motifler kayboldu. Yıllardır bakımsız olunca bütün motifler yağmurdan ziyan gördü, görünmüyor. Bu çarpık kentleşmenin bir örneği. Kimse şuurunda değildi ki oraya bir iş yeri yapılsın, bir konut yapılsın diye müsaade etsinler. Bu üzere eserler dünyanın neresinde olursa olsun koruma altına alınırdı. Biz de yıkmadıklarına, bina yapmadıklarına şükredelim” dedi.
“ÇOK BÜYÜK BİR KAYIP”
50 yıldır bu sokakta yaşadığını söyleyen Selma Karaca ise, “Aslında yakın okulların öğrencilerinin muhakkak etrafındaki tarihi kalıntıları çok uygun bilmeleri gerekiyor ki korusunlar. Müdafaaya daha küçüklükten başlanması gerekiyor. Bu yapıtların kapatılmasına ben çok üzülüyorum. 50 yıldır buradayım, tıpkı semtteyim. Çeşmeler, binaların altından çıkan kümbetler, neler oldu? Ben şahsen üzülüyorum. Yurtdışına bakıyorum, ufacık tarihi yapıtları koruyorlar. Bizim kökümüz çok daha fazla, İstanbul ve Fatih çok daha hoş bir yer. Bu türlü bir yeri değerlendirememek çok büyük bir ziyan, çok büyük bir kayıp. O denli motifler var ki, bir sürü yaşanmışlık var aslında. Ben burası neden korunmadı, anlayamadım. Bu türlü iki tane bina ortasında kaldı. Birkaç sefer sordum, ?arkasında ne var sanki? diye çok merak ettim. Geride bir fırının diğer kısımları var. Ben taşın zedelenmeyeceğini düşünüyordum, aslında her şey bir damlayla bile zedeleniyor. Kim bilir neler eridi?” dedi.
ARKADİOS SÜTUNU
Arkadios Sütunu (Avrat Taşı), Roma İmparatorluğu’nda 5. yüzyılda İmparator Arkadios’un evresinde çıkan Got isyanının bastırılması gururuna İstanbul’da dikilmiş, üstü kabartmalarla bezeli zafer sütunu.
Sütun, Haseki Hürrem Mescidi’nin yanındaki alanda bulunan Arkadios Forumu’nun ortasına dikilmişti. Uzunluğu çeşitli kaynaklarda 47 metre, 50,4 metre, 46,09 metre olarak belirtililyor.
Bu ölçü hem Kontantianpolis’teki hem de Roma’daki emsal sütunlardan yüksek . Günümüze yalnızca sütun tabanı, kuralı ve gövdesinin en alttaki bandının bir kısmını içeren 11metrelik kısmı kaldı.
Arkadios sütunu, tarihçi Teofanis’e nazaran MÖ 403/404 yıllarında inşa edildiği, sütunun tamamlanmasının ise II. Theodosios devranında gerçekleştiği, sütunun üzerine Arkadios’un heykelinin konulması ile 421 yılının Temmuz ayında bir merasim düzenlendiği belirtiliyor.
OSAMANLI PERİYODUNDA BAYAN ESEİRLERİN SATILDIĞI “AVRAT PAZARI”
Üzerindeki heykelin 542 ve 550 yıllarındaki sarsıntılarda ziyan gördüğü; 26 Ekim 740’ta meydana gelen zelzelede ise devrilip bir daha yerine konamadığı düşünülüyor.
Osmanlı devrinde bayan esirlerin satıldığı Avrat Pazarı’nın ortasında kalan ve Avrat Taşı ismiyle da anılan sütun, 1711 yılında onarılamayacak oranda hasarlı olması ve devrilme tehlikesi nedeniyle esası dışında yıktırıldı.
