“Beş yaşında konuşmaya başlamışım ben. Sözler bana gelmek için çok nazlanmışlar. Artık onların değerini çok uygun bilirim.” diyor Sevgili Kural. Hakikaten de öyle! O, sözlerin değerini âlâ biliyor. Hikayelerini okuduğum için gönül rahatlığı ile söyleyebilirim. Sohbetimizin sonunda biliyorum ki, Marquez’in de değerini düzgün biliyor. Ve Ece Ayhan’ın! Ve İlhan Berk’in!
Aslında bu türlü bir yorumda bulunmazdım; fakat ruhlarımızın yaptığı karşılıklı sohbetten sonra şöyle bir cümle var artık söylenmesi gereken: Yazar, fark etmese de burada kendini depresif biri olarak tanımlıyor. Evet, tüm röportajımız boyunca Hüseyin Bey’in depresif ve ütopik yaklaşımları ortasında enfes bir sohbet gelişti. Bir röportajla başlayan seyahat, kim bilir tahminen de bir hikayeye dönüşmek istedi ve dönüşüverdi. İşte bundan sebep uzun bir röportaj okuyacaksınız; ancak merak etmeyin akıp gidecek…
“ÖTME BÜLBÜL ÖTME, ŞEN DEĞİL BAĞIM” DİYEBİLİRİM ŞU ANKİ RUH HALİME
– Hüseyin Kural kimdir? Aslında bu soruyu şöyle sormayı tercih ediyorum. İnternet çağı, az çok hakkınızda bilgiye ulaşmak mümkün elbette; lakin bundan çok siz kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz?
Bu sorunuzu cevaplayabilmek için gereksinimim olan gerekli donanıma ve bilgiye sahip olabilmeyi o kadar çok isterdim ki! Karşınıza çıkayım, kendim hakkında takır takır aksansız konuşabileyim, ah ne hoş olurdu. 41 yaşındayım yani bu demektir ki çabucak hemen 15.000 gündür falan şu dünya denen yerdeyim ve hala “kendini tanıma ve tanımlama” bahsi kelam konusu olduğunda, öbür şeylerden yardım dileniyorum. Yardım dilendiğim şeyler neler mi? Sinemalar, müzikler, kitaplar… Ne garip şey bunlar olmadan insanın kendini tanımlayamaması değil mi?
– O denli tabii…
Kendimi tanımak ve yeri geldiğinde kendimi başka insanlara noksansız bir formda tanıtmak ismine kendi kendime geliştirdiğim şöyle bir yolum var aslında. Sevdiğim beşerler üzerinden varıyorum kendime ve şöyle diyorum: “41 yaşındasın Hüseyin, yani Jack London’ın öldüğü yaştasın.” Bu formül 39 yaşındayken kendimi değil; lakin Boris Vian’ı anlamamı sağladı mesela. Zira o bir sinema salonunda kendi romanından uyarlanan sineması izlerken kalp krizinden öldüğünde şimdi 39’undaydı ve ardında bir sürü roman, oyun ve senaryo bırakmıştı. Ben yıllarca okuyup, yazdım çeşitli işlerde çalıştım ve sonunda 41 yaşında birinci hikaye kitabımı yayınlatabildim; âlâ mi berbat mü bence buna siz karar verin.
– Her insanın ömür döngüsünde bir vakti var aşikâr ki!
Bana soracak olursanız bu birinci hikaye kitabımdan bağımsız, kendime, sevdiklerime ve sevmediklerime baktığımda durum çok da iç açıcı gözükmüyor; yani “Ötme bülbül ötme, şen değil bağım” diyebilirim şu andaki ruh halime.
– Yazmaya ne vakit ve nasıl başladınız? Biyografinizde şöyle bir cümle çekti beni: “Almancada “içinde bulunulan dünyadaki şeylerin istenildiği üzere olmayacağını bilmek ve bundan acı duymak” manasına gelen bir söz olduğunu öğrendiğinden beri kendisini külliyen edebiyata verdi.”
Okumayı ve yazmayı öğrenir öğrenmez, anneme ve babama küçük küçük kağıtlara yazılmış notlar verdiğimi hatırlıyorum. “Geçmiş Olsun!” üzere, “Doğum Günün Kutlu Olsun!” üzere şeylerdi. Artık siz sorduğunuzda tekrar düşündüm de, ben neden bu tip cümleleri onlara söylemeyip yazıyordum ki? Abim bu türlü yapıyordu muhtemelen. Büyük ihtimal ben dikkat çekmek isteyen küçük çocuk olarak değişik bir şey yapmak istemişimdir ve bu türlü böyle dikkat çekmeyi başarabildiğimi öğrenmişimdir. Ondan sonra gerisi geldi galiba.
– Pekala ya şu Almanca söz?
Evet, biyografimdeki o Almanca söze de açıklama getirmeliyim elbette. Üniversiteden mezun olduktan sonra 12 yıl aralıksız bir biçimde reklam bölümünde çalıştım. Reklam yazarıydım. Çok yorucu ve tüketici bir iştir. O periyot daima üniversitede kalıp edebiyat fakültesinde hoca olmadığıma pişman olduğum bir periyottur. Zira edebiyattan uzaklaşıyordum, yazı yazıyordum ancak edebiyatla uzaktan yakından ilgisi yoktu. Bir şeyler değişir umuduyla çalıştım durdum. Hiç bir şey değişmedi; ne ben daha uygun ve varlıklı bir adam oldum, ne de dal kaliteli elemanları barındıran bir hale geldi. Ama bir gün cüretimi toplayıp gerçek bahçeme, yani edebiyata döndüm. Masaya, hiçbir şeyin değişmeyeceğini bilmenin verdiği acıyla oturdum. Almanların bundan haberi yok, ne acı; çabucak benim için hem de onlar için…
– Yazma rutininiz nedir?
Bu soruyu cevaplamadan evvel size bir bilgi vereyim: Hemingway, ustalık yapıtı “Yaşlı Adam ve Deniz” romanını 100 küsur defa silip yine yazmış. İnsanın ceketinin bütün düğmelerini ilikleyesi geliyor. Büyük ustalık! Yazıya karşı büyük bir sorumluluk! Artık de size kendimle ilgili bir bilgi vereyim: Hikayelerimi başımda tasarlıyorum ve şayet tamamlandıklarına inanıyorsam oturuyorum ve tek seferde yazıyorum. Bir günde, bazen de iki günde. Yazıp bitirdiğimde artık o hikayeyi, o karakterleri unutuyorum. Yeni bir hikayenin birinci ipuçlarını aramaya koyuluyorum bile. Büyük küstahlık dediğinizi duyar üzereyim.
– Estağfurullah…
Fakat size şunu hatırlatmak isterim ki, hayali edebiyatçı olmak olan bir adam yıllarca reklam metni yazarak vakit kaybettiğini anladığında biraz hızlanması gerekiyor. Hatta sıkı durun, size daha enteresan bir şey söyleyeyim; birinci kitabımdaki 19 hikayeyi bir buçuk yıl üzere bir müddette yazmıştım. Bir yayıncı bulup bastırabilirsem şayet ikinci kitabım için yazdığım, ki tekrar 19 adettir, hikayeleri beş ay üzere bir müddette yazdım. Bence küstahlıkla uzunluk yarıştıran patolojik bir durum var ortada.
(Ece Ayhan)
Not:
KARAKTERLERİN İSMİ SIRAYLA İLHAN, BERK, ECE, AYHAN! YANİ İLHAN BERK VE ECE AYHAN!
– Bizi buluşturan, “Kısa Çizgiye Kısa Diyebilenlerin Kıssası.” Pekala bu kitabın kendi kıssası nedir?
Öncellikle şunu söylemeliyim ki; bu kitaptaki hikayelerin birden fazla aslında bir kitapta yer alsın diye yazılmadı. Reklam ajanslarında tam vakitli çalışmayı bırakıp free-lance reklam müellifliği yapmaya, yani aslında meskende iş beklerken boş boş oturmaya başladığım bir periyotta yazı yazmayı özlediğim için yazma hevesimi canlı tutmak için yazıldı birçok. Olağan ki bunların hangileri olduğunu da söylemeyeceğim. Orhan Veli’ye bir gönderme yaparak şöyle söyleyebilirim: “Onları da edebiyat tarihçileri bulsun.”
– Hangi yollardan geçti de oturdu raflara?
Uzun bir müddet reklam işinin gelmemesinden ötürü benim yazı yazamadığım ve kalemimim zayıflamaması açısından bir kaç bireye okutmak için yazdığım hikayeleri o bir kaç kişi o kadar beğendi ki, artık vakti geldiğini bu işi daha önemli tutup bir kitap hazırlığına girişmem gerektiğini söylediler ağız birliği yapmışçasına. Onların da cesaretlendirmesiyle ben o yıl hikaye belgemi hazırladım ve beklemeye başladım. Bir yayıncı kapımı çalsın ve benimle inanılmaz cazip bir telif yüzdesiyle mukavele yapsın diye. Oysaki o denli olmuyormuş. Hikayelerden oluşan o belgeyi yayınevlerine yollayıp aylarca beklemek gerekiyormuş. O denli yaptım. 41 yıl bekledikten sonra bu yıl Temmuz ayında kitap okuyucuyla buluştu.
(İlhan Berk)
Not: İ
– “Kısa Çizgiye Kısa Diyebilenlerin Hikâyesi”nin sizin için özel yanı nedir?
En sevdiğim ve üzerinde en çok durulmasını istediğim hikayenin ismidir. Bakış açısı tekniğiyle yazılmıştır. Ülkenin son yıllarda içinden geçtiği durumun beşerler üzerindeki tesirlerini tartışmaya açmak isteyen bir tarafı var bu hikayenin. Bu açıdan bakıldığında biraz tahrik edici, saldırgan ve cesaretli bir sesi vardır göndermelerine bakıldığında, alt metni güzelce incelendiğinde.
– Bunun için mi kitaba da ismini verdi?
Kitaba bu ismi vermem, biraz mesleksel deformasyonla ilgili olabilir. Orada da benim eski alışkanlıklarım girmiş devreye. Olaya biraz reklamcı başıyla bakmışım anlaşılan. “Stratejik ol demiş, dikkat çek!” demiş reklamcı tarafım kitabın ismini koyarken. Ayrıyeten artık şimdi fark ediyorum ki, bu ismi koymam bir açıdan da yeterli olmuş. Bu da şu; değişik ve uzun ismiyle daima eleştirdiğim ana akım edebiyattan uzak olduğunu daha kapakta anlatıyor kitap. İsmiyle bile safını belirli ediyor yani birinci göz ağrım.
– Hikayelere değinmeden evvel bizi birinci olarak teşekkür kısmı karşılıyor. Bu kısım, başka kitaplardan farklı bir güce sahip bence. Teşekkür etmeye öbür bir açıdan bakıyorsunuz ve bence çok gerçek. Bunu konuşalım mı biraz?
O teşekkür kısmıyla ilgili çok enteresan reaksiyonlar alıyorum. Mesela bir tanesi ağabeyimden geldi, ki kendisi hikayeleri birinci okuyan birkaç şahıstan biridir, bu kısmın en uygun hikayem olduğunu söyledi. Hala da o denli düşünüyor galiba. Keşke daima o kadar kısa ve tesirli yazabilsem diye düşünmüştüm abim bunu söyledikten sonra. O vakit Eduardo Galeona’ya da teşekkür etmek zorunda kalabilirdim işte. Zira o işin ustası odur bence ve çok zordur yaptığı şey.
Bu ortada yeri gelmişken söylemeliyim ki, enteresan kitap ithaflarının ve teşekkür yazılarının sıkı bir takipçisiyim. Hatta yapıldı mı bilmiyor; ancak bir gün yalnızca bunları derleyen bir kitap hayalim bile var uzun müddettir. Şayet bir gün bu hayalimi gerçekleştirirsem Sefa Kaplan’ın kitaplarındaki ithafları birinci sayfalara koyacağımdan emin olabilirsiniz. Bir de edebiyat tarihçileri şunu araştırabilir mi; benim yaptığım üzere kitabını bir beşere değil, sevdiğine değil bir konutun bir odasına ithaf eden olmuş mudur sanki?
– Pekala teşekkür ettiğiniz o oda nereye aitti?
Hadi şunu söylemeden geçmeyeyim, kitabı ithaf ettiğim o oda Ankara’daki öğrenci konutumuzun Foucoult, Saussure, Engels, Gramsci okuduğum odasıdır. Yani aydınlanmaya başladığım oda, edebiyata bir bilim olarak yaklaşmaya başladığım oda…
– Kısa Çizgiye Kısa Diyebilenlerin Kıssası, epey çarpıcı. Ahenk deneyinden yola çıkmışsınız…
Öykünün omurgasını oluşturan meşhur “Asch’in Ahenk Deneyi”dir. Birinci sefer 1956 yılında toplumsal psikolog Solomon Asch tarafından yapıldığı için hala bu isimle anılıyor. Toplumun, kalabalıkların yani oburlarının bizim karar ve davranışlarımız üzerindeki tesirini anlamak için yapılmış bir deney. Ortaya çıkan sonuç olağan ki çok çarpıcı; kalabalıklar tarafından dışlanmamak için ve kalabalıkların söylediğinin gerçek olduğunu düşündüğümüz için apaçık bir hakikati bile heba etmeye gönüllüyüz. Bu deneyin de günümüzde toplumsal bilimlerde çokça tartışılan “Ötekileştirme” ve “Hegemonya” kavramlarıyla yakından alakası olduğunu düşünüyorum.
Fakat natürel ki bu deneyin birebir raporunu sunmuyorum bu hikayede. “Yüzyıllık Yalnızlık” için Latin Amerika’nın tarihi diyen eleştirmenlere inat Marquez ısrarla; “O roman Latin Amerika’nın tarihi değil, metaforudur!” dermiş. Bu hikaye de deneyi anlatan psikoloji raporu değil, o deneyin ve dahası kalabalıklar karşısındaki güçsüzlüğümüzün metaforudur. Zira bir hikayenin anlatım teknikleri ile karakterleri ve hisleri ortasında kendi kurgusal dünyasının oluşturduğu mecburilik bağı yoksa o hikaye berbat bir hikayedir.
– Pekala siz her vakit kısa çizgiye kısa diyebiliyor musunuz?
Tabii ki diyemezdim, diyemiyorum da aslında. Bunu çok acı olaylarla yaşayıp deneyimlemiş biri olarak bu kadar net söyleyebilirim. Lakin kendimle ilgili size hoş bir şey söyleyeyim, o deney bittikten sonra o çizginin kısa olduğunu yazardım ben. Yazan bir adamla karşı karşıyasınız, söyleyebilen bir adamla değil.
Belki gereğinden fazla uzatıyorum bu yanıtı; lakin benim için hakikaten değerli bir mevzu çünkü. Bu bahsi kapatmadan evvel hikayenin tekniğiyle ilgili bir sır vermek isterim ki, hoş bir hürmet duruşu olarak algılarsanız bunu çok memnun olurum. Hikayede 4 karakter var. Karakterlerin ismi sırayla, İlhan, Berk, Ece, Ayhan. Yani İlhan Berk ve Ece Ayhan! Zira vaktinde Ece Beyefendi de bizi ve kendisini ezen o kalabalıklara karakamu diyerek bizi uyarmıştı. Ah İkinci Yeni her yerde karşımıza çıkmak zorunda mısın?
KELİMELERİ YANLIŞ KULLANIYORUZ, BİRBİRİMİZİ YANLIŞ ANLIYORUZ
– “Şimdilik Kendisine Amca Diyorum” hikayenizde, beyin ile idrar kesesi ortasındaki münasebetten yola çıkarak şu soruya ulaşıyorsunuz: “Seni zehirleyen o fikrin son durağı neresi?” Sizi zehirlediğini hissettiğiniz fikirler için sizin son durağınız ya da sonunuz neresi?
Obsesif Kompülsif ve Dert Bozukluğu’ndan mustarip, anti depresanlar da dahil her türlü ilaca karşı olan bir adamın uzmanlık alanına nazaran bir soru bu. Alışılmış ki o hikaye özelinde konuşmam gerekirse orada anlatıcının beynindeki zehir amcasıyla tıpkı beyin hastalığına yakalanıp yakalanmayacağıdır. Bilime başvurur, bilimden gerekli karşılığı alamaz zira gittikleri her tabip bile amcası ile ilgili farklı şeyler söyler. Anlatıcının memnun olduğu tek husus ise, yıllarca hiç bir bağı olmayan amcasıyla o hastalık vesilesiyle kopmaz bir bağ oluşmasıdır.
– Pekala ya insanı zehirleyen fikirler kısmı?
Romantik sanatta insanın bütünlüğe ulaşmasının yolunun sanattan geçtiğine inanılırdı. Onlara nazaran insan, bu dünyaya fırlatılmış anlamsız bir varlık olamazdı. Lakin artık şu yaşadığımız çağda bir mana arayışındaki adama biraz da ironik bir ifadeyle “romantik” diyoruz. Sözleri yanlış kullanıyoruz, birbirimizi yanlış anlıyoruz. “Yanlış bir çağda mı yaşıyoruz sanki?” sorusu en büyük zehirdir bence bir insan için. Zira bunun tedavisi yoktur. Sonra o adam gündelik hayattan kopup kendini Kafka, Nietzsche, Cioran, Pessoa, Thomas Bernhard üzere müzmin karamsarların kollarına bıraktığında ona acıyan gözlerle bakıyoruz. Ancak o adam panzehiri, o ağabeylerin satırlarında bulmuş olabilir. Yani son durak her vakit ideoloji ve edebiyat galiba…
– “Şebnem’in Yüz Kitabı” hikayenizi anlatırken toplumsal medyayı bir araç olarak kullanıyorsunuz. Toplumsal medya hayatımızın içine bu kadar girince, hikayelerin de seyri değişti mi sizce?
Marquez “Yüzyıllık Yalnızlık”ı bir buçuk yılda yazmıştır. Ama mevzu yirmi yıldır aklındadır. Bir yerde bu anlatacaklarını çoktan başında tamamladığını; lakin nasıl anlatacağını bilemediğini söyler. Olaylar, karakterler o kadar enteresan, o kadar masalsıdır ki onları anlatmanın en tesirli yolunu arar yıllarca. Ve sonunda bulur. Don Kişot’un, Eski İspanyol gezginlerinin seyahatnamelerindeki ve Binbir Gece Masalları’ndaki üzere bir lisan kullanmaya karar verir. O hususların bu türlü masalsı bir lisanla anlatılması gerektiğine karar vermiştir sonunda. Bu kitabı yazmayı bitirip de sonraki romanı “Başkan Babamızın Sonbaharı”nı yazarken de bu teknikle yazmıştır; lakin sonra bunun yanlış olduğunu düşünür. Zira olaylar öteki bir çağda geçer. Artık çağ değişmiştir ve apayrı bir anlatım üslubuyla yazması gerekmektedir. Marquez bu romanını ikinci sefer baştan muharrir. Orada anlattığı bahislere uygun bir yazım tekniğiyle olağan ki.
– Bu, teknolojinin düşündürücü kıyası üzere oldu…
Fizikte, biyolojide, kimyada ve teknolojide bu kadar süratli değişimin yaşandığı bir çağda anlatının suratı da, formu da değişecektir elbette. Esasen klasik anlatının üzerine çıkıp öbür anlatım teknikleri denemiyorsak ne diye yazıyoruz ki. Evet, hafif ve uçarı diye nitelendirilmek hoşuma gitmez; ancak çağdışı kalmak da istemem açıkçası. Mesela günün birinde o denli bir hikaye yazmalıyız ki bu yalnızca twitter formunda bile olabilir. Twitter imgesiyle yazılmış bir hikaye bence pek değişik olabilir. Bir itirafta bulunmalıyım ki bunu denedim ve başaramadım. Ama bir gün benden daha yetenekli bir arkadaşın bu türlü bir şey yapacağına olan inancım tam. Zira unutmamalıyız ki, üslup her şeydir.
– Bu kitabın içindeki bütün kıssalar ömrünüzden izler taşıyor mu? Yoksa kurmaca mı?
“İlk kitap her vakit otobiyografik olurmuş o yüzden insan ikinci kitaptan başlamalıymış kitaplarını yazmaya” diye bir laf döner edebiyat etraflarında. Bunu kanıtlayan örnekler de azımsanmayacak kadar çoktur. Lakin ben bunun tedbirini daha baştan aldım ve kitabın başındaki epigraflarda en çok bu mevzuyu açıklamaya yönelik alıntılar koydum. Mesela ne diyordu Mayorkalı kıssa anlatıcıları, “Öyleydi ve o denli değildi.”
KISA ÇİZGİYE KISA DİYEMEDİĞİM VAKİTLERDE ÇABUCAK KOŞUP ONLARA SIĞINIYORUM
– Hikayelerinizi kendi içinde küçük başlıklara ayırarak anlatıyorsunuz. Bu şekil olmasını bilhassa mi seçtiniz, yazarken mi gelişti?
Öncelikle şunu söylemeliyim ki, o orta başlıkları çok seviyorum ve nerdeyse hikayeyi kurarken zorlandığım kadar zorlanıyorum onları bulmaya çalışırken. Kurmacanın ögeleri üzerinde baş yoran herkes bilir ki birinci paragrafta okurun dikkatini çekemiyorsanız işiniz bir oldukça zordur. Zira roman üzere yeriniz yoktur, okurun dikkatini tekrar çekmek için numaralar yapamazsınız. Hikaye bu açıdan hem okuyan, hem de yazan için zordur. Aslında daha da derine indiğimizde görürüz ki; sıkıntı uzunluk ve kısalık sıkıntısı de değildir. Temel konu ağır olabilmekte! Bunun yolu da olağan ki lisanı çok düzgün bilmekten ve kullanmaktan geçer. Lisanı düzgün kullandığımı varsayarsak, ben de hikayedeki etkiyi daha da artırmak için kullanıyorum o orta başlıkları. Ya da okuyucunun dikkatinin dağılacağını hissettiğim yerde bir sahneyi sonlandırıyor ve bir yenisini başlatıyorum; tahminen de yalnızca okuyucunun dikkatini uyanık tutmak ismine.
– Hikayeleriniz hem hayali, hem de kocaman gerçekleri vuruyor insanın yüzüne. Sözlerinizde bu dengeyi yakalamak sizce ne kadar sürdü?
Beş yaşında konuşmaya başlamışım ben. Sözler bana gelmek için çok nazlanmışlar. Artık onların değerini çok yeterli bilirim. Zira onları geç buldum, erken kaybetmek istemem. Bir mektubunda Hemingway; “Hayatım boyunca sözlere onları birinci kez görüyormuşçasına baktım.” der. Ben ise her gün onlara aşık oluyorum. Bazen bir sözle aylarca yaşıyorum. Sonra o kelimeyi bir diğeriyle aldatıyorum. Onları işime geldiği üzere kullanıyorum, onlardan cümleler yapıyorum ve onlar ne hikmetse daha da güzelleşiyorlar. Sonra o cümlelere aşık oluyorum. Kısa çizgiye kısa diyemediğim vakitlerde çabucak koşup onlara sığınıyorum. Sağ olsunlar beni bugüne kadar üzmediler.
Sorunuzun başındaki “hem hayali, hem de kocaman gerçekler” probleminde ise söyleyebileceğim pek bir şeyim yok aslında. Bunu çok şuurlu yaptığımı zannetmiyorum zira. Tıpkı Yılmaz Güney üzere. 1956 yılında daha komünizmin ne olduğunu bilmezken yazdığı “Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri” hikayesiyle “komünizm propagandası” yapmaktan içeri atıldığında öğrenir Yılmaz Güney komünizmi. Tahminen ben de yaza yaza öğrenirim insanların yüzlerine vurulmaya paha “hem hayali, hem de kocaman gerçekleri”.
– Bir hikaye yazarken, yardımcılarınız neler?
Yaratıcılığı tetikleyen ögeleri sayarken beşerler çoklukla şunu unuturlar; düzgün müzik, güzel sinema, güzel dizi ve âlâ bir metin de pekala yaratıcılığı tetikleyebilir. Benim çalışma prensibim galiba bu, çünkü gündelik hayatım olaysızlık ve tekrara dayalı. Hani “Hayatımı yazsam roman olur” derler ya, işte benim hayatım tam bir cümle bile etmez; tahminen de, yarım bir cümledir olsa olsa. Yardımcım olarak, okumak, izlemek ve dinlemek diyebilirim öyleyse.
– Ya kaleminize köstek olan hisleriniz?
Sıkıcı olmak riskini göze alarak yeniden bir alıntı ve göndermeyle açıklayabilirim. Ali Şeriati’nin “İnsanın Dört Zindanı” kitabındaki üzere dört zindanımız olduğuna inanıyorum ben. Tabiat, tarih, toplum ve kendi benliğimiz bu zindanlar. Ortada zindanın küçücük penceresinden biraz gün ışığı sızıyor; ancak o vakitlerde da biz onunla ne yapacağımızı bilemiyoruz. Hikayelerimi büyük ihtimalle bu zindanlardan birinde yazıyorum. Ancak bazen düşünüyorum da uygun ki bu zindanlarda yazıyorum…
– Bir hikaye, sizin hayatınızda nasıl çıkıyor ortaya?
Bir hikayenin çıkış noktası, her vakit bir imgeyle oluyor. Mesela birdenbire bir adam beliyor başımda; konutun içinde bile şemsiyeyle gezen bir adam. Sonra başımda bu adama bir kaç akraba, bir kaç arkadaş, bir geçmiş ekliyorum, onu bir yere yerleştiriyorum. Şayet olay örgüsünü de başımda oluşturabiliyorsam bilgisayarın başına geçip yazıyorum.
(Gabriel Garcia Marquez)
YÜZYILLIK YALNIZLIK’TA MASALSI BİR FORMDA ANLATILAN HERKESİN VE HER ŞEYİN GERÇEK OLDUĞUNU ÖĞRENDİĞİMDE BEN DE MASANIN BAŞINA EN YAKINIMDAKİLERİ YAZMAK İÇİN OTURDUM
– Gabriel Garcia Marquez alıntıları çıkıyor kitapta karşımıza. Marquez’i sizin hayatınızda özel kılan ne?
Şimdi bir roman düşünün, karakterin öleceğini daha birinci cümlede söylüyor yani biz romanın sonunda ne olacağını biliyoruz ve o romanı elimizden bırakamıyoruz. Marquez, “Kırmızı Pazartesi” romanında Santiago Nasar’ın mevtini o denli büyük bir ustalıkla anlatır ki, biz bir an soluk bile almadan bitiririz o kitabı. Hani bize lise yıllarında öğretilen, “Serim-Düğüm-Çözüm”? Her şey tepetaklak! Demek ki klâsik anlatı kurallarını yıktığımızda ölümsüz eserler yaratabiliyoruz. Bu sorunuzun teknik bir açıdan yanıtıydı. Yalnızca bunu bilmek bile kâfi diye düşünürüm aslında.
– Pekala ya teknik olmayan karşılığı nedir?
Marquez ile olan şahsi problemim, epey karmaşıktır. Lise ve üniversite yıllarında birçok kere elime almama karşın beni pek sarmamış, “İşte benim yazarım!” diyebileceğim bağı kuramamıştım. Ta ki bir gün, ferdî problemlerimle uğraştığım lanet bir kıştı, tekrar deneyip onun birinci hikayelerini barındıran “Mavi Köpeğin Gözleri” isimli hikaye kitabını okuyana kadar. Birinci hikaye bittiğinde yazarımı bulduğumu hissettim. Gerisi çorap söküğü üzere geldi zati. Konuttan çıkmadan, kimseyle görüşmeden, telefonlara karşılık vermeden külliyatını bitirdim. Ayrıyeten o kış benim yazma sürecimde de bir milat oldu. Bütün yapıtlarını okuduktan sonra o büyüleyici yazarlığın nereden geldiğini merak ederek Marquez ile ilgili, kendisinin yazdığı “Anlatmak İçin Yaşamak” da dahil olmak üzere, bütün kitapları okudum. Adeta benim için bir Yaratıcı Müelliflik kursuydu bu çalışmalar. Kendi biyografisinde de pek samimi bir biçimde anlattığı üzere çabucak hemen bütün yapıtlarındaki bahisler ve karakterler gerçekti. Yüzyıllık Yalnızlık’ta masalsı bir halde anlatılan herkesin ve her şeyin aslında gerçek olduğunu öğrendiğimde ben de masanın başına en yakınımdakileri yazmak için oturdum.
Ayrıca bunu bir kaç arkadaşımla tartışıp duruyorum ve kimseyi ikna edemiyorum; ancak şöyle ütopik bir fikrim var: Şayet dünya üzerinden bütün kitaplar silinseydi ve insanlara edebiyatı öğretmek için tek bir kaynak kitabımız olsaydı bu kitabın, Marquez’in “On İki Gezici Öykü” olması gerektiğine inanıyorum. Elimde öbür hiç bir kitap olmasa da insanlara yalnızca bu kitapla edebiyatın her şeyini anlatabileceğime inanıyorum. Metaforu, olay örgüsünü, teşbihi, diyalog yazımı, öykülemeyi, hepsini lakin hepsini yalnızca bu kitapla anlatabiliriz bence.
– Diğer neler yapıyorsunuz?
Kurmaca yapıtlarda güçlü olaylar yumağıyla karşılaşırız, gerçek yaşama ise damgasını vuran olaysızlıktır. Bunu nereden mi biliyorum? Olağan ki kendi hayatımdan. Bir, iki yıldır bu döngüyü kırmak için bazen bir aşıklar kahvesinde bazen de youtube’a gözlerimi dikerek bendir, darbuka ve def çalmayı öğreniyorum. Günün birinde İbrahim Maalouf’un gerisinde çalmayı hayal ediyorum. Bu sanatsal faaliyetler birden fazla vakit gündelik hayatın koşuşturmasıyla, para kazanmak için yapılan işlerin acımasızlığıyla yerle yeksan oluyor. Olsun. Ben o yıkıntılar ortasında bile bir yolunu bulup düzgün kitaplar okuyorum, sağlam sinemalar, diziler izliyorum, sıkı müzikler dinliyorum ve daha da kıymetlisi yazıyorum…
– Bizi Hüseyin Kural’dan neler bekliyor yakın vakitte?
İkinci kitabım için yazdığım hikayelerin son düzeltmelerini yaptım bile, bu ortalar kendimi daha fazla müziğe vereyim diyorum. Bir internet sitesinde bir cajon gördüm, hani şu flamenkonun vazgeçilmez vurmalısı, alabilmek için para biriktiriyorum. Ne dersiniz tahminen bir sonraki röportajımızı bir muharrir olarak değil de bir cajon virtüözü olarak yaparız…
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Hüseyin Kural: Teşekkür ederim.
Kısa Çizgiye Kısa Diyebilenlerin Hikâyesi
Hüseyin Kural
Profil Kitap
S.: 158
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Damla Karakuş
Instagram:
