Abidin Dino’yu çok istikametli bir kültür adamı olarak tanımlayabiliriz. Çağdaş Türk Fotoğrafının öncülerinden olmasının yanında, o tıpkı vakitte bir yazar, karikatürist ve sinema yönetmeni. Sanat alanında birçok başarılara imza atmış bu hoş insanı, doğum gününde ömründen kesitlerle anıyoruz…
İyi ki doğdun Abidin Dino…
ABİDİN DİNO HAKKINDA
– İstanbul’da dünyaya gelen Abidin Dino’nun hayatının büyük bir kısmı yurt dışında geçti. İsviçre’de başlayan ömrü, renklerde, cümlelerde kalıcılık kazanacaktı.
– I. Dünya Savaşı’na şahit olan aile, altı yıl İsviçre’de yaşadıktan sonra Paris’e yerleşti. 1925’te de ailecek ülkeye dönüş yaptılar.
– Okul hayatı kısa sürdü. Zira fotoğraftan öbür bir ilgi alanı olmadığını anlamıştı. Kütüphanelere kapanıp, bilhassa minyatür ve sınır sanatını inceledi.
– 20 yaşındayken Babıali’de fotoğrafları ile dikkat çekmişti. Atatürk’ün de bir fotoğrafını yaptı. İkinci kere karşılaştıklarında Dino’ya “Merhaba ressam!” diye seslendi. O gün Bedri Rahmi Eyüboğlu ile de tanıştı.
– 1930’ların başında fotoğraf çizmeye devam ederken Artist Dergisi’nde yazılarını yazıyordu.
– Karikatürist olarak çalışmaya başladığı gazetede Nazım Hikmet de düzeltmen olarak çalışıyordu. Hikmet’in kitap kapaklarını da çizdi. Bir ömür sürecek dostlukları da oluşmuştu.
– Cumhuriyet’in 10. Yılında “Türkiye’nin Kalbi Ankara” belgeseli için İstanbul’a gelen Sergey Yutkeviç, bir standında keşfettiği Dino’nun fotoğraflarını enteresan buldu ve sinemaya yönlenmesi gerektiğini düşündüğünü söyledi.
– Akabinde Atatürk’ün de teklifiyle Dino, bir sinema stüdyodan aldığı teklifi kıymetlendirmek için Odessa’ya gitti.
– Burada kendini sanatsal taraftan besledi ve kıymetli isimlerle çalışma imkanı buldu. II. Dünya Savaşı sırasında tüm yabancı öğrenciler ülkeden gönderildi. Dino da birkaç aylığına Paris’e gitti.
– Paris’te, Picasso, Cocteau, Tzara üzere isimlerle dostluklar kurdu.
– 1934-1940 yılları ortasında “Yeditepe Öyküleri” ismini vereceği kitabının 5 hikayesini yazdı.
– 1938’de İstanbul’a döndü. Bir fotoğraf kümesi kurdu. Fakat politik olarak daha evvelce de mimli olan Dino, Çorum’a sürüldü.
(Abidin Dino ve Yaşar Kemal)
– Köy temalı fotoğraflar yapmaya başladı. Çorum’da, buradaki köylüleri anlatan “Kel” ismini verdiği bir de piyes yazdı. Bu kere de Adana’ya gönderildi.
– Burada da Çukurovalıları resmetti. Bir de Yaşar Kemal ile tanıştı. Yıllar sonra Kemal, “Abidin Dino olmasa, Yaşar Kemal olmazdı” diyecekti.
– Dino, 1943’tedilbilimci, mütercim ve muharrir Güzin Dikel ile evlendi. Mesleksel yakınlıkları ve büyük aşkları, Dino’nun sanatına da yansıdı.
(Güzin Dikel ve Abidin Dino)
– 1952-1973 ortasında çiftin birbirine yazdığı mektuplar, vefatının akabinde 2007’de “Sensiz Her Şey Eksik” ismiyle basılacaktı.
– 1951’de kısa müddetliğine niyetiyle ülkesinden ayrıldı. Lakin 20 yıl sonra dönebildi.
– Nazım Hikmet, “Bana mutluluğun fotoğrafını yapabilir misin Abidin?” diye sesleniyordu Vera’ya yazdığı şiirinde. Daha sonra Dino da ona cevaben bir şiir yazacaktı.
(Nazım Hikmet ve Abidin Dino)
– Bu soru Dino’ya daima soruldu. Dino, daha sonra bir röportajında bu soruyu şöyle cevapladı: “Mutluluğun değil lakin sevincin fotoğrafını vakit zaman yaptım. Memnunluk süreklilik gerektiren bir şey…”
– 1979’da Fransız Plastik Sanatlar Birliği’nin Onursal Başkanlığı’na seçildi. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün davetiyle de Türkiye’ye geldi.
– 1989’da Fransız Kültür Bakanlığı’nın Sanat ve Edebiyat Altın Şövalye Nişanı’na layık görüldü.
– 7 Aralık 1993’te kanser sebebiyle hayatını yitirdi. Tıpkı yıl bir heykeli Maçka Parkı’na konuldu. Daha sonra Kadıköy Özgürlük Parkı’na da bir heykeli dikildi.
– Kendi kaleminden ömür hikayesini anlatan kitap ise, “Kısa Hayat Öyküm” adı ile 2007’de yayımlandı.
– Dino, Anadolu’dan çıkmış sanatkarlara tutkundu. Bilhassa Yunus Emre ve Mimar Sinan’a. Mecmualarda yayımladığı yazıların yanında bir de Mimar Sinan’ın hayat hikayesini kendi imgeleriyle yazmıştı. 2007’de “Bir Düşsel Yaşamöyküsü” ismiyle Orta Güler fotoğrafları ile yayımlandı.
Damla Karakuş
[email protected]
