Burak Beyefendi kendisini bir edebiyat tutkunu olarak tanımlıyor. Bundan sebep ki, müelliflik da ömrünün çok değerli bir parçası… Mesleği gazeteciliğin de yazarlığına katkılarını saymakla bitiremiyor. Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı, içinde toplumun gerçeklerini barındıran, aşktan da kopmayan bir tarihi roman. Burak Beyefendi, romanını anlatırken, biraz da kendini açtı bize; keyifli bir sohbet oldu.
İşte söyleşimiz…
YAZARKEN, “BEN, BU ROMANI OKUSAM BEĞENİR MİYİM?” DİYE SORARIM
– Klasik sorumla başlamak istiyorum. Burak Artuner kendini nasıl tanımlar?
Edebiyat tutkunu, okumayı delicesine seven biri Burak Artuner… Okumayı sevdiği romanlar üzere eserler vermeyi amaçlayan bir muharrir tıpkı vakitte. Yazarken, “Ben bu romanı okusam beğenir miydim” diye sorarım kendime birçok vakit. Sevmeyeceğim, karakterlerine ısınamayacağım bir roman kaleme almayı düşünmem. Okuyucuyu yormayı değil, yazdıklarımla ilgili düşündürtmeyi severim. İnsan özgürlüğüne ehemmiyet veririm, ırkçılığın her türlüsünü reddederim, hümanizmin ve adalet kavramının hakim olduğu bir dünyayı düşlerim. Küçük insanların hayallerini kurdukları dünyalarına kavuşmalarını dilerim. Her müellifin yaşadığı topluma karşı sorumlulukları vardır; ben de kendimi adalet anlayışının bu topraklarda kök salması için çalışmak zorunda hissediyorum.
– Müelliflik serüveniniz nasıl başladı?
İlk gençliğimde şiire meraklıydım. Çok sayıda şiir yazdım, üniversiteye kadar ve sonrasında. Sonra gazetecilik maceram başladı. Olayların ortasındaydım. Acı, tatlı pek çok olaya yakından tanıklık ettim. Yazmak işimizin bir parçası… Müelliflik serüvenim 2005 yılında araştırma kitabım Kayıp Topraklar‘la ve bir yıl sonra Avrupa’yla Aşkımız isimli birebir tıptaki kitabımla başladı. Lakin daha sonra hayal ettiğim roman müellifliği için çalışmaya başladım.
ROMANI EVVEL BAŞIMDA YAZARIM
– Roman çalışmaları nasıl ilerledi?
Bunun için ferdî, kültürel ve edebiyat birikimimim kâfi seviyeye ulaştığını hissettiğimde birinci romanım Aşk, Hürriyet, İstibdat‘ı yazdım. Bir evrak halinde Can Yayınları’na gönderdim kitabımı. Can Yayınları’ndan editör, Hikaye ve Roman Müellifi Faruk Duman arayıp “Son vakitlerde bize gelen en âlâ evraklardan biri” deyip, kitabımı basacaklarını söyleyince hayal ettiğim maceranın başladığını hissettim ve çok keyifli oldum. Bu romanın üzerinde tam 8 yıl çalışmıştım. Sonrasında ikinci romanım Leman Hanım’ın Mavi Cadillac‘ını yazdım. Onun yazımı da neredeyse dört yıl sürdü. Titiz araştırmalar yaptım ve beğenildiğini görünce mutluluğum arttı.
– Bir yazma rutininiz var mı?
Romanı evvel başımda müellifim. Belirlediğim bir bahis üzerinde kurguyu, kahramanları başımın içinde canlandırırım aslında. Onlarla yaşamaya başlarım yazım sürecinde. Aklıma gelen cümleleri, kelamları, diyalogları küçük notlar halinde toparlarım. O yüzden muhakkak bir yerde değil, her yerde müellifim.
– Nasıl ortamlarda yazarsınız?
Metrobüste, vapurda, otomobilde, konutumda bir köşede dinlenirken… Lakin romanın kurgusu başımda olgunlaştığında oturup yazmaya başlarım. Onu da konutumda çalışma odamda yaparım. Bunları kağıda dökmek ise meşakkatli bir iş. Gazetecilik insanı zihnen bir epey yoran sıkıntı bir meslek. O yüzden gün uzunluğu yazmam mümkün değil, akşamları da günün yorgunluğuyla yazmak da imkânsız. O yüzden yazacağım periyotlar dört beş saatlik bir uykudan sonra sabaha karşı dörtte kalkıp gün ağarana kadar bir yazma rutini oluşturuyorum. Sabahın sessizliğinde, nispeten berrak bir zihinle yazmayı tercih ediyorum o yüzden.
“AŞK YA ÇILGINLIKTIR YA DA YOKTUR!”
– Birinci kitabınız 2005’te “Kayıp Topraklar”, sonra 2006’da “Avrupa’yla Aşkımız”, uzun bir ortadan sonra 2015’te de “Aşk, Hürriyet, İstibdat”, artık ise, “Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı”… Her romanın yazımı ortadaki vakit farkı kadar mı sürdü?
İlk iki kitabım esasen üzerinde uzun yıllar çalıştığım mevzular olduğu için yazması uzun sürmedi. Lakin romanlarım o denli değil. Birinci romanım Aşk, Hürriyet, İstibdat’ın yazımı 8 yıl sürdü. Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı ise 4 yıl… Ortada basım basamaklarında da mühlet geçtiği için romanın okuyucuyla buluşması vakit aldı.
– Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı yazım sürecinizden bahsedelim mi? Kimleri okudunuz? Hangi hususlar üzerine araştırdınız?
Romanın hazırlığı için bilhassa bir ismi okumadım; fakat rutin okumalarım her periyot aslında devam eder. Lakin 1950’lerden başlayarak 1980’lerin sonuna kadarki periyodu bilhassa inceledim. Çok partili periyoda geçiş sancılarının en ağır yaşandığı devirlere ait araştırmalar yaptım. Devrin gazete haberlerini inceledim. Romanımdaki pek çok anekdot ve yaşanmış olayların detaylarına, gazete fiyatlarından tutun, taban fiyat ne kadardı üzere pek çok soruya o gazete kupürlerinden ulaştım. Yeniden o periyodun günlük hayatının detaylarına da o gazete haberlerinden yararlanarak yazmaya çalıştım.
– Bu, Amerikan kültürü ile dönüşüme giren toplumu, İstanbulluları da es geçmeyen bir aşk romanı! Üstelik aşk, eskilerden bugüne uzanıyor. Aşkı yazmak nasıl bir his, doğal bilhassa tarih içindeki bir aşkı?
Aşk emek ister, emek vereni terk etmez. Romanımın başındaki alıntılardan biri Milan Kundera’ya aittir, “Aşk ya çılgınlıktır ya da yoktur!” Romanda da Kundera’nın bu kelamını işlemek istedim. Aşk için neler yapabilirsiniz, ne kadar cüretiniz var, sonunuz nedir? Günümüzde aşk kavramının içinin boşaldığını görüyoruz. Günübirlik, kısa periyodik, yalnızca cinselliğe dayalı bağlar için bile aşk yakıştırması yapılıyor. Eski aşklar ise daha tutkulu, daha gerçek, daha fedakârlık ve emek içeriyordu. Bunu anlatmak istedim biraz. Pekala o vakitler, aşka daha az bedel verenler yok muydu? Natürel vardı; onu da aktarıyorum romanımda.
GAZETECİLİĞİN, BANA ROMAN YAZARKEN BÜYÜK KATKI VE KOLAYLIK SAĞLADIĞINI DÜŞÜNÜYORUM
– Başrolde bir de Mavi Cadillac var alışılmış. Bu kurgu nasıl düştü aklınıza? Yazmaya nasıl karar verdiniz?
Yollarda bazen klasik otomobiller yanımızdan geçiyor, şöyle düşünüyor insan bir an: “Kaç yıldır İstanbul yollarında bu araba, birinci sahibi kimdi, son sahibi kim? Kimler bindi, kimler bu arabayla nerelere gitti, ne acılara, ne sevinçlere şahit oldu kim bilir?” Doğal çocukluğumuzun İstanbul’undaki eski Amerikan arabaları dolmuş olarak kullanılıyordu. Onlara bindiğimizde koltuklarının ne kadar ferah, ne kadar rahat oldukları da daima hafızamızda yer etmiş. Bu türlü bir fikir oluştu. Sonra bu kurguyla Türkiye’deki dertli devirleri de anlatabileceğimi düşündüm, böylelikle Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı romanımı yazmaya başladım.
– Gazeteci gözü, kaleminizi sizce nasıl etkiliyor?
Gazeteciliğin, bana roman yazarken büyük katkı ve kolaylık sağladığını düşünüyorum. Detayları fark edebilme ve üstüne gitmeyi gerektiren bir dikkat gerektirir gazetecilik. Yazarken de tıpkı dikkati sağlar size. Olayları vakit zaman kısa ve olabildiğince anlaşılır yazma yetisi kazandırır. Bir gazetecinin hayal gücünün de her daim bir romancı titizliğiyle çalışması gerekiyor. En kıymetli katkılarından biri de budur. Bir dedektif üzere çalışır gazetecinin başı. Roman muharriri da öyledir. Bazen bir olay olduğu vakit, olayı kimin gerçekleştirdiğini iddia ederim gazetedeyken ve büyük bir ihtimalle varsayımım meblağ. Bu yılların getirdiği bir deneyimdir. Roman yazarlığında da kurgu yaparken bu deneyimimi değerlendiriyorum elbette.
– Leman ile Adnan, hayatlarını alt üst eden sinsi planlara karşı sizce daha güçlü dursalar, romanın seyri nasıl değişirdi?
Koşullar öyleydi… Sinsi planlardan kurtuluş için diğer dermanları de yoktu. Leman’ın duruşu kıymetliydi; lakin mukadderat farklı örebiliyor ağlarını. Yeniden o romanımın birinci cümlesine dönüyoruz: “Sen hayatı, okuduğun romanlardaki üzere kurguluyorsun.” Bu bir kurgu; lakin kurguladığımız üzere gitmiyor bazen ne hayat ne de romanlar… O sizi alıyor ve kurguladığınızın dışında diğer bir yere götürebiliyor.
– Romanda tecavüze uğrayan bir kızın his durumunu aktarıyorsunuz. Bilhassa ruhsal yaklaşımlı araştırmalar da yaptınız mı diye merak ettim?
Tecavüz yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada büyük bir sorun. Erkek hükümran yapıların, bayanlara güç kullanarak yaptığı, insan gururunu ayaklar altına seren bir davranış biçimi. Kâfi cezalar da verilmiyor.
Nil, başı karışık, kişiliği şimdi tam oluşmamış, sıkıntıları olan bir genç bayan. Yaşadıklarını nasıl çözebileceğini bilemiyor, güvenebileceği Ali’den öbür kimse yok. Kendi sistemleriyle bir yola çıkıyor. Onun yaşadığı zahmetleri, olabildiğince gerçekçi yansıtmaya çalıştım. Evet, psikoloji ilgi alanlarımdan biridir. Romanlarımda da kahramanlarımla ilgili ruhsal analizler yapmaya çalışıyorum. Natürel bunu ne kadar başarabiliyorum, buna okuyucular karar verecek.
TARİH BİR AYNADIR; HEM GEÇMİŞİ HEM DE GELECEĞİ GÖREBİLMEMİZİ SAĞLAYAN BİR AYNA
– Karakterlerinizden de bahsedelim mi? Leman mesela, nasıl bir bayan? Adnan nasıl bir adam? Leman ailesinin tek kızı. Babası tarafından şımartılan, evlenmek isteyen, lakin etrafında kendine yakıştırdığı biri olmayan bir genç kadın! Ancak romantik hayalleri, hayatındaki gerçeklerle örtüşmüyor. Adnan, geçmişindeki hüznü üzerinden atamayan bir adam! Dürüst, insanlara yardım etmeyi seven, paraya pula, güce ehemmiyet vermeyen idealist biri. Leman, onu hayata döndürüyor tekrar. Ancak geçmişin izlerini silmekte zorluk çekiyor. Tekrar hayata bağlandığı anda olaylar onu yeniden hüzünlerin içine ve kayıp yıllara sürüklüyor.
– Ya Rauf Karamahmut?
Karamahmut, gözü yükseklerde, hırslı, yalnızca parayı ve gücü hedefleyen bir işadamı. Bunun için yapamayacağı hiçbir şey yok. Hem paraya hem de güce olan takıntısı Leman’ı da bu takıntılarının bir modülüne dönüştürüyor. Karakterlerim hem günümüzde hem geçmişte karşılaştığımız, karşılaşacağımız çeşitte beşerler. Zira geçmişten bugüne insanın zaafları var. Para üzere, güç tutkusu üzere, yağma kültürü üzere… Bunları göz önüne sermek ve eleştirmek istedim bu karakterlerle.
– Bu karakterleri oluştururken esin kaynaklarınız nelerdi?
Yazar, yaşadığı periyotta gözlemlediği her karakterden esinlenebilir. Örneğin bir Gümrük Bakanı Tuncay Mataracı olayı vardır. 80 öncesi silah kaçakçılığına ismi karışan. Aziz Divan’da yargılanan ve silah kaçakçılarından rüşvet aldığı için mahpusa mahkûm edilen. Uğur Mumcu, Papa, Mafya, Ağca isimli kitabında da Mataracı’nın silah kaçakçılarıyla ilgisini anlatır. Aslında çok kıymetli bir olaydır. Getirilen silahlar, hem sağcılara, hem solculara dağıtılıyordur. Türkiye’yi 12 Eylül’e sürükleyen olaylardan biridir devlet içindeki bu karanlık alakalar. Rauf Karamahmut karakterini oluştururken, onun hayat hikayesinden esinlendiğimi söyleyebilirim.
– Pekala aşk romanı yazarken, neden eski vakit aşklarını yazmak daha makbul? Yani Leman ve Adnan, bugünün âşıkları olsa ne olurdu?
Bu yalnızca bir aşk romanı değil aslında. Türkiye’nin kıymetli geçiş devirlerini aktardığım bir toplumsal değişimleri irdelediğim bir roman. O periyotları, bugünleri anlatırken aşk kıssasını de sürükleyici bir öge olarak kullandım romanımda. Ana boyut aşk üzere görünse de metaforlarıyla farklı bir roman Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı… Okuyucularımız nasıl isterlerse o denli okuyabilirler romanı. Ne taraftan bakarlarsa baksınlar, kendilerini bulabilecekleri bir roman olduğunu düşünüyorum.
– Neden bilhassa tarihi romanlar pekala?
Tarih bir aynadır. Hem geçmişi hem de geleceği görebilmemizi sağlayan bir ayna. İnsanların mayası da birebir olduğuna nazaran, geçmişte yaşananları anlatırken aslında günümüzü de anlattığımı biliyorum. Fakat birinci romanım, 1908’de geçiyordu, ikinci romanımda 1964’ten 2013’e kadar gelen bir öykü var. Günümüzü yazdığım kısımlar de var. Lakin kahramanlarının günümüzde yaşadığı bir roman yazmayı düşünüyorum artık. Yani daima tarihi romanlar yazmayacağım. Lakin yeniden de Türkiye’nin daima geçmişe bakarak yoluna devam etmesi gerektiğini düşündüğüm için, tarihi ögeler günümüzde geçen romanlarımda da yer alacak kesinlikle.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Burak Artuner: Teşekkür ederim.
Leman Hanım’ın Mavi Cadillac’ı
Burak Artuner
Mona Kitap
S.: 264
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Damla Karakuş
Instagram:
