Tiyatronun Türkiye’deki tarihi çok eskilere dayanmıyor olsa da, kendimizi söz etmemiz için kıymetli bir mecra haline kısa müddette geldi. Türkiye’deki en kıymetli oyun yazarımızdan biri olan Haldun Taner’in yapıtları eski tiyatro geleneğiyle çağdaş tiyatro geleneği ortasında köprü niteliği taşıyor. Artık tiyatroya Haldun Taner perspektifinden kısa bir bakış atalım. Siz bu oyunlardan hangisini okudunuz ya da izlediniz?
TİYATRO VE HALDUN TANER
Öykü, tiyatro ve kabare yazarı olarak edebiyat dünyasında iz bırakan Haldun Taner, bilhassa tiyatro alanında çokça başarılı eserler verdi.Yazmaya dramatik cinsin tiyatrodaki birinci örneklerini vererek başladı. Akabinde Epik tiyatro denemeleri yazdı. Haldun Taner, “Keşanlı Ali” oyunu ile Türkiye’deki birinci epik tiyatro örneğini kaleme almış oldu. Bu oyun Türkiye’nin yanı sıra Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, Yugoslavya’nın çeşitli kentlerinde oynandı. Daha sonraki devirlerde hususlarını yeni olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı.
GÜNÜN ADAMI-DIŞARDAKİLER
“Haldun Taner’in birinci oyunu Günün Adamı 1952’de “zararlı” görülerek yasaklanmış, 1962’de Ulvi Uraz Tiyatrosu’nda sahnelenebilmiştir. Bu durumu kitabın önsözünde Haldun Taner şöyle lisana getirir: “Bu piyesi bir bakıma bir tenis topuna benzetmek kabildir. Bıraksalar öbür toplar kadar, hatta tahminen onlardan az sıçrayacak bir tenis topu. Ne var ki, bunu süratle yere çarptıklarından fazla ses çıkardı, tavana kadar sıçradı.”
Dışardakiler ise Haldun Taner’in ikinci oyunudur. Altı tablodan oluşan oyun birinci kere 1957’de Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenmiştir. Oyunda 1950’lerde topluma hâkim olan “serbest teşebbüs” anlayışının yarattığı kültürel yozlaşma ve kıymetler çatışması muvaffakiyetle yansıtılır.”
Günün adamı – Dışardakiler
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:160
Kitabı satın almak için tıklayınız:
EŞEĞİN GÖLGESİ
“Konusunu gezici hatip ve sofist filozof Samsatlı Lukianos’un bir fıkrasından alan Eşeğin Gölgesi birinci sefer 1965’de İstanbul Kent Tiyatrosu’nda sahnelendi. Abdalya isimli hayali bir ülkede adalet, basın, özel teşebbüs, dışişleri, içişleri üzere her kesimde yaşanan nizam bozukluğunun taşlaması niteliğindeki oyun birinci sahnelenişinden sonra bir mühlet yasaklanmıştı.”
Eşeğin Gölgesi
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:104
Kitabı satın almak için tıklayınız:
KEŞANLI ALİ DESTANI
“Keşanlı Ali Destanı lisandan lisana çevrilerek dünyanın pek çok ülkesinde sahnelenmiş; oyuncusu ve seyircisiyle bütünleşmiş; dahası, Türk tiyatrosuna yıllarca öncülük etmiş bir başyapıt.
Haldun Taner’in “gecekondu ortamında bir kahramanlık mitosunun parodisi” dediği, çağdaş epik tiyatronun en hoş örneklerinden biri sayılan oyunda, klâsik şov sanatlarımızın birçok özelliği çağdaş bir yorumla sunuluyor. Yaratılan tipler öylesine gerçek, öylesine canlı ki, çabucak her toplumun toplumsal ve ekonomik açıdan benzerlik gösteren bölümlerinde karşımıza çıkıveriyorlar. Bu nedenle, Sineklidağ efsaneleri Keşanlı Ali ve Zilha ister İstanbul’da, ister Berlin’de, ister Londra, Beyrut ve Budapeşte’de, isterse Hamburg’da, nerede olursa olsun daima birebir ilgi ve sevgiyle karşılandı.”
Keşanlı Ali Destanı
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:160
Kitabı satın almak için tıklayınız:
GÖZLERİMİ KAPARIM GÖREVİMİ YAPARIM
“Haldun Taner, Gözlerimi Kaparım Görevimi Yaparım’ın iki kahramanı Vicdani ile Efruz’un şahsında 20. yüzyıl Türkiye’sinin tahlilini yapıyor. Karagöz’lerle Hacivat’lara uzak yakın aynalar tutarak ‘gözlerimi kaparım görevimi yaparım’ anlayışına tatlı-sert dokunuyor.
Gözlerimi Kaparım Görevimi Yaparım
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:132
Kitabı satın almak için tıklayınız:
VATAN TURTARAN ŞABAN
“Kabare tiyatrosunun ülkemizdeki birinci örneği sayılan Vatan Kurtaran Şaban Haldun Taner’in öncülüğünde 1967’de kurulan Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nun birinci oyunu olarak 449 kere sahnelenmiştir. Hala sahnelenen, yeniliğini hiç yitirmeyen bir başyapıt, bir güldürü klasiğidir.”
Vatan Kurtaran Şaban
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:106
Kitabı satın almak için tıklayınız:
SERSEM KOCANIN KURNAZ KARISI
“Haldun Taner’in en usta yapıtlarından biri olan Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Molière’in birçok piyesini Türkçeye adapte etmiş devlet adamı Ahmet Vefik Paşa üzerinedir. Paşa, Bursa’da vali iken kendi başına bir tiyatro kurmuş, Türk ve Ermenilerden oluşan aktörlerini şahsen yönetmişti. Üç perde boyunca Molière’in Georges Dandin’inden sahneleri üç başka üslup varyasyonu içinde izleriz. Bunun sonucu, bugünkü Türkiye’deki çeşitli oyun üsluplarının bir parodisidir. Taner’in tercih ve sevgisinin klasik Türk tuluat tiyatrosundan yana olduğu ustalıkla işleyişinin içinde sezilir.” (Metin And)”
Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:120
Kitabı satın almak için tıklayınız:
FAZİLET ECZANESİ
“Haldun Taner’in, “Eczanenin Akşam Müşterileri” (1952) isimli hikayesinden yola çıkarak yazdığı Fazilet Eczanesi, çok katmanlı sosyo-kültürel özellikleriyle, dik başlı ancak insancıl Saadettin Beyefendi ve etrafındaki renkli şahıslarıyla tiyatromuzun klasiklerinden.”
Fazilet Eczanesi
Haldun Taner
Yapı Kredi Yay.
S.:96
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Sonay Karaman
Instagram:
