1873’te başlayıp 1890’ların ortasına kadar süren ve tüm Avrupa’yı tesiri altına alan bir ekonomik kriz kelam konusu! İşte tam da bu devirde İstanbul da denetim altına alınmak isteniyor ve Dersaadet Tahvilat Borsası, organize bir halde faaliyete geçiriliyor. Kurumun başına da Abidin Paşa getiriliyor. Kitabın dört kısım ve beş mevzudan oluştuğunu vurgulayan Abidin Paşa, “Hava Oyunları” risalesin işte bu türlü bir periyotta yazıyor…
Bu kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nun finans tarihine bir ışık tutuyor. Abidin Paşa’nın birinci sefer 1874’te Osmanlı Türkçesi ile yazdığı bu eser, devrin iktisat anlayışını, borsadaki gelişmeleri, o devir gerçekleştirilen süreç cinslerini de aktarıyor.
Borsa Risalesi: Hava Oyunları, Abidin Paşa’nın geniş bir biyografisinin yanında güçlü dipnotlar da içeriyor. Ayrıyeten kitapta risalenin Osmanlıca ve günümüz Türkçesine çevrilmiş halini bir ortada bulmak mümkün…
(Abidin Paşa)
BORSA RİSALESİ: HAVA OYUNLARI
Kitabı yayına hazırlayan Doç. Dr. Ululuğu Yılmaz’ın, “Bu çalışma, Osmanlı finans tarhi için klasik kabul edilebilecek bir birincil kaynağı, herkes için ulaşılabilir kılma çabasıdır” diye tanımladığı bu eser, 1874’te birinci sefer “Konsolidenin Hava Oyunlarıyla Sâie Muamelât Hakkında Müstakrazât-ı Maliyyeye Dâie Risale” ismiyle yayımlanmıştı.
Doç. Dr. Yılmaz, tıpkı vakitte Türk finans piyasalarının değindiği iki temel sorunun de altını çiziyor: “Dersaadet (İstanbul) Tahvilat Borsası’nın birinci komiseri (bugünkü ismiyle birinci başkanı) Abidin Paşa’nın risalesi, Türk finans piyasalarının tarihî olarak çözülmemiş olan iki temel sorununa değinmektedir: Finansal piyasalarda itimat (eksikliği) ve kamu borçlanmaları (fazlalığı) meseleleri.”
Abidin Paşa, kitabın birinci konusunu Osmanlı Devleti’nin borçlanma senetlerinin spot ve türev süreçlerine dair olduğunu belirterek, şu bilgileri aktarıyor: “İkincisi, Osmanlı Devleti’nin bütün borçlanmalarının ne vakit, kimlerle yapıldığı, yıllık faizlerinin ne kadar olduğu, hangi aylarda ödendiği ve borçların anaparasının kaç sene içinde büsbütün ödeneceği hakkındadır. Üçüncüsü, İstanbul’da bulunan bütün bankaların kuruluş tarihleriyle pay senetleri, sermayeleri ve gördükleri işler hakkında açıklamalardır. Dördüncüsü, Avrupa bankaları hakkında birebir formda kimi açıklamalar ve beşincisi Osmanlı Devleti’nin mali ve idari yapısı ve başka mevzular hakkında kimi değerlendirmeler içermektedir.”
Bu eser, periyodun iktisadi niyetini değerlendirirken, Osmanlı’nın son yüzyılına da ışık tutuyor…
Borsa Risalesi: Hava Oyunları
Abidin Paşa
Haz.: Ululuğu Yılmaz
VakıfBank Kültür Yay.
S.: 248
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Damla Karakuş
Instagram:
