Onu asıl ismi Charles Lutwidge Dodgson’dan çok, Lewis Carroll olarak tanıdık. Ve tahminen isminden da evvel Alice Mükemmeller Diyarında ile… Carroll, yapıtları ile absürt edebiyatın örneklerinden oldu. Unvanlarında yer alan Mantıkçı, Matematikçi kimliklerinin yardımıyla tahminen o, sözlerle oynamakta bir mükemmeldi. Mantık ve fantezideki yeteneği ile d dayanılmaz bir ün kazandı. Ve hepsinden öte, çağdaş kültürde de yadsınamaz bir yer edindi. O denli ki Kuzey Amerika, İngiltere, Yeni Zelanda ve Japonya başta olmak üzere dünyada birçok yerde onun yapıtları daha da çok kitleye ulaşsın ve hayatı daha derinlemesine araştırılsın diye kurulmuş pek çok kurum var. İşte onun dünyadan fizikî olarak ayrılışının 122. yılında bu araştırmalardan yola çıkarak Alice Mükemmeller Diyarında’dan alıntılarla anıyoruz Lewis Carroll’u…
LEWIS CARROLL
Enfes bir halde sözlerle oynayan muharrir, ismini da bu formda bulmuştu. Lewis Carroll, onun gerçek ismi üzerinden sözlerle oynayarak bulduğu bir isimdi. Lewis, Ludovicus isminin İngilizceleştirilmiş haliydi ve birebir vakitte da Lutwidge isminin Latincesiydi. Carroll’u ise, Latin ismi Carolus ile benziyordu ve Charles’ten türetmişti.
1832’de dünyaya gelen Carrol, çocuk yaşlarında şiir ve kıssalar ile başlamıştı edebiyata bulaşmaya. Yazdıklarını birinci olarak aile mecmuası Mischmasch’te yayımladı. Daha sonra da öteki birçok dergiye yazılar göndermeye başladı ve yazıları 1854-1856 yılları ortasında birçok mecmuada yayımlandı.
1850’lerden sonra bir yandan da kardeşlerini eğlendirmek için kukla oyunları yazmaya başlamıştı. Lakin onlardan sadece “La Guida di Bragia” günümüze kadar gelmeyi başarmıştı. Carrol, kendi yazıları hakkında bir özeleştiride bulunduğu, 1855’teki yazısında şöyle diyordu: “Şu ana kadar hakikaten yayımlanmaya kıymet bir şey yazmış olduğumu düşünmüyorum. (Buna Whitby Gazette ya da Oxonian Advertiser’i dahil etmiyorum) Lakin bir gün bunu yapacağıma dair umutsuz değilim”.
İlk güçlü ve resmi adımı da 1856’da attı ve ünlü olduğu isimle attı. “Solitude” adını verdiği romantik şiiri, The Train dergisinde Lewis Carrol imzası ile yayımlanmıştı…
ALICE MÜKEMMELLER DİYARINDA’NIN DOĞUŞU
1856’da Carroll’un bulunduğu “Christ Church”e gelen yeni dekan Henry Liddell ve ailesi, onun hayatının dönüm noktası oldu. Zira ailenin kızları Lorina, Adith ve Alice ile çok yakın arkadaş olmuşlardı. Uzun yıllar boyunca kurgulayarak yarattığı Alice karakteri, Alice Liddell’in yansımasıydı. Bu hususun en besbelli ispatı ise, Carroll’un, Aynanın İçinden eserinin sonuna eklediği akrostiş şiirde, ismi vardı. Ayrıyeten iki kitabında da üstü kapalı olarak ona atıfta bulunuyordu.
Aslında tekrar de bu bahiste kesin bilgiler mevcut değil. Lakin 1850’lerin sonuna kadar Liddeller’in, Carroll’un hayatında değerli bir yere sahip olduğu biliniyor. Liddelleri’in oğlu Harry ve kızlarla yürüyüşlere çıkan Carroll, birinci ve son ticari başarısı olacak kitabının taslağını, işte bu seyahatlerden biri sırasında, 4 Temmuz 1862’de yazdı. Bu öykünün kaleme alınmasını ısrarla isteyense Alice idi. Carroll, sonunda Kasım 1864’te, kendi el yazısı ve çizimleriyle tamamladığı kıssasına, “Alice’s Adventures Underground” (Alice’in Yeraltındaki Maceraları) ismini verdi.
ALICE MÜKEMMELLER DİYARINDA
Bu taslak bitmeden evvel, Carroll’ların bir aile dostları ve onun akıl hocası George MacDonald, bu taslağı okumuş ve çocuklarının duyduğu heyecana da kayıtsız kalamamıştı. 1863’te, taslak dahi şimdi bitmemişken, onu yayıncı Macmillian’a götürdü.
Macmillian da öyküden hayli etkilenmişti. Yayımlamaya karar vermişti. Taslak bitip de iş yayıma hazırlamaya geldiğinde evvel “Alice Perilerin Arasında”, “Alice’in Altın Saati” gibi alternatif isimler düşünülse de, sonunda “Alice Mükemmeller Diyarında”da karar kılındı. Ve Alice Mükemmeller Diyarında, müellifinin en son 9 yıl evvel kullandığı Lewis Carroll imzası ile 1865’te basıldı. İllüstrasyonları ise, profesyonel bir dokunuşla, Sir John Tenniel tarafından yapıldı.
Yayınevi birinci olarak 2000 kopya basmıştı. Bundan 50’sini muharrire vermiş, kalanları da 4 Temmuz’da piyasaya sürmeyi düşünüyordu. Lakin Tenniel, basımın kalitesinden mutlu kalmamıştı ve bu niyetini Carroll ile de paylaştı. Carroll da satışı engelledi ve kendi dağıttığı kopyaları da topladı.
Elbette yine bir baskı yapılacaktı, lakin bu da güç bir süreçti. Bu durumdan en çok ziyan gören isim aslında kendisiydi. Carrol, bu periyodu günlüğüne şöyle işledi: “Eğer ikinci bir 2000’lik baskı daha satılabilirse bu 300 pound’a mal olup 500 pound getirerek hesabı eşitliyor, bundan sonraki satışlar kazanç olacaktır. Lakin zahmetle umut edebiliyorum bunu”.
SONRAKİ BASKILARDAN ÖNSÖZ
Morton N. Cohen, Carroll üzerine uzmanlaşmış bir Akademisyen ve Müellif. Alice Mükemmeller Diyarında’nın sonraki baskılarından birinde ise önsöz olarak şunları söylüyordu: “Yazar, muhtemelen birinci baskıyı olduğu üzere bırakmaya niyetliydi, en fazla sonraki baskıların daha dikkatli yapılmasını istemişti. Aslında bu durum onun için, muahedeye yanaşmayan çizere taviz verip vermeyeceğiyle ilgiliydi”.
Sebep ne olursa olsun sonuç harikaydı. Muahedeye yanaşmayan çizer ya da karamsarlığa kapılan Carroll, hiçbir şey sonucu değiştirmedi. Yazdığı kitap nihayet okuruyla buluştuğunda, o, vakitle edebiyat tarihinin en çok sevilen çocuk öykülerinden birinin müellifi oldu…
ALICE MÜKEMMELLER DİYARINDA’DAN ALINTILAR
– Alice: Düşünmüyorum!
Şapkacı: O halde konuşmamalısın da!
*
– Bir şey ne kadar çok benimse, o kadar az senin demektir.
*
– Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin bir kıymeti yok.
*
– Kendini diğerlerine göründüğünden ya da görünebileceğinden farklı biri olarak görme ki, öbürleri da seni oburlarının gözünde diğer biri olmaya çalışan öbür biri olarak görmesin.
– Herkes kendi işine baksa dünya daha süratli dönerdi.
*
– Lakin ben değiştiysem sırada ki soru şu: ben kimin nesiyim? İşte, asıl bilmece bu!
*
– Dünü anlatmanın bir faydası olacağını sanmıyorum. Zira dün öbür biriydim!
*
– Daima sana ne verebileceğimi düşündüm. Yalnızca düşünmedim aradım da. Hiçbir şey yetmez oldu. Güya daima daha güzeline layıksın üzere geldi.
*
Damla Karakuş
Instagram:
