Başkent Bağdat’ta 1 Ekim’de başlayan hükümet tersi şovlar, ülkenin güneyinde ve orta kısmında Şii nüfusun ağır olduğu 9 kente yayıldı.
Irak güvenlik güçlerinin orantısız güç kullanması mümkünlüğü nedeniyle, ülkenin batısında ve kuzeybatısındaki Sünni kentlerde ise şovlara iştirak olmadı.
35 ÖLÜ
Irak emniyet güçlerinin salı gününden bu yana devam eden şovlara müdahalesi, biri polis 35 kişinin hayatını kaybetmesine, yüzlerce kişinin yaralanmasına yol açtı.
Göstericilerin ve güvenlik güçlerinin yaralanmasına ve vefatına neden olan taraflara ait bir bilgi verilmezken, hükümet olaylar için soruşturma komitesi oluşturulduğunu duyurdu.
Hükümetin daha evvel görülmemiş ölçüde güvenlik tedbirleri alması, yaşanan olayların boyutunu ve ülkenin sonuçları muhakkak olmayan bir kaos sarmalına girme telaşını ortaya koyuyor.
SOSYAL MEDYA ENGELLENDİ
Bağdat’taki hükümet binalarının ve büyükelçiliklerin bulunduğu korunaklı Yeşil Bölge’ye ve Tahrir Meydanı’na giden yolları kapatan hükümet, başkentin Şii nüfusun ağır olduğu doğu mahallelerinde toplumsal medya erişimini engelleyerek, otoritesini göstermeye çalıştı.
Ayrıca Savunma Bakanlığı, hükümet aksisi şovlar nedeniyle kamu kurumları ve diplomatik temsilcilikleri korumak üzere tüm ünitelerini alarma geçirdi. Başbakan Adil Abdulmehdi, başkentte ikinci bir emre kadar sokağa çıkma yasağı ilan etti.
Sokağa çıkma yasağı, başşehir ve banliyölerinde şovların azalmasını sağladı lakin şovların, ülkenin güney ve orta bölümlerine taşınması mümkünlüğünü ortadan kaldırmadı. Böyle bir olasılığın gerçekleşmesi durumunda hareketlerin, daha şiddetli bir hal alabileceği söz ediliyor.
Bu şovlarda tüm siyasi süreci reddeden, hükümetin düşmesini ve İran’ın Irak’tan çıkmasını isteyen seslerin yükselmesi dikkati çekiyor. Atılan sloganlar ve taşınan dövizler de bunu gözler önüne seriyor.
GÖSTERİLERİN YÖNLENDİRİLDİĞİ ŞÜPHESİ
Göstericilerin İran’ı Irak’tan çıkarmaya odaklanması, silahlı kümelerin yöneticilerinin zihinlerinde protestocular ve Amerika arasında bir ilişki olduğu görüşünü oluşturdu.
Göstericiler, asıl taleplerinin sosyo-ekonomik olduğunu belirtirken ve herhangi bir dış tarafla temaslarının olduğunu gösteren bir işaret bulunmazken, İran yanlısı birtakım lokal taraflar, göstericiler ile ABD ortasında bir irtibat olduğunu ileri sürüyor.
Asaibi Ehli Hak Hareketi Genel Sekreteri Kays el-Hazali, yeni şov dalgasından kısa bir müddet evvel yaptığı açıklamada, salı günü başlayan şovların siyasi hedefli olduğunu ve ABD Lideri Donald Trump’ın Filistin-İsrail sıkıntısına “çözüm bulmak” maksadıyla hazırladığı “Yüzyılın Anlaşması” olarak nitelenen planla teması bulunduğunu savunmuştu.
Tahran’a aralı olduğu bilinen Sadr Akımı önderi Mukteda es-Sadr’a bağlı Sairun Koalisyonu da hükümetin hizmet, iktisat ve siyasi alanda hiç bir muvaffakiyet elde edememesine karşın şovların, koalisyonu temsil etmediğini açıkladı.
Irak halkının geçim koşullarının ağırlaşması, hükümetin temel hizmetlerinin, güvenlik, askeri, ekonomik ve hizmet kurumlarının içini oyan yolsuzlukla çabasının makus olması, şovların en değerli münasebeti olarak gözüküyor.
Gösteriler, Başbakan Abdulmehdi’nin kurduğu hükümetin karşılaştığı en tehlikeli sorun olarak belirtiliyor. Abdulmehdi, krizi aşmak için düzenlediği Ulusal Güvenlik Kurulu toplantısında şovlarda şiddet kullanılmasını kınayarak, vatandaşları ve kamu mallarını korumak ve göstericilerin taleplerini yerine getirmek için gerekli önlemleri alma kelamı verdi.
Bazı uzmanlar, Irak hükümetinin reaksiyonunun abartılı ve ABD üzere kimi ülkenin ve memleketler arası örgütlerin medyasında öne çıkmasına neden olduğunu düşünüyor.
Cumhurbaşkanı Berhem Salih, Başbakan Abdulmehdi ve Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi, dün düzenledikleri üçlü zirvede gösterilere karşı görüş birliğine varamadı.
Cumhurbaşkanı Salih ve Meclis Lideri Halbusi, başka farklı yaptıkları yazılı açıklamada, göstericilerin güvenlik güçlerine ve kamu malına saldırmadan barışçıl şov düzenleme hakkına sahip olduğunu belirtti.
Başbakan Abdulmehdi ise açıklamasında, hükümetin biriken birçok sorunu kökten çözmeye değer verdiğini ve barışçıl şov yapma hakkını kullanan göstericiler ortasında ayrım yapmadığını tabir etti.
ABD’NİN IRAK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Cumhurbaşkanı, başbakan ve meclis liderinin yaptığı toplantının akabinde yapılan açıklamada, göstericilerin taleplerini pahalandırmak üzere bir kurul kurulacağı açıklandı. Bunun yanı sıra kapsamlı bir diyalog başlatılarak toplumsal güvenlik kanununun uygulamaya konulacağı kaydedildi.
Olaylar, güvenlik güçleri ve göstericilerin tavırlarına bağlı olarak vakit zaman şiddetlenirken, Irak üzerinde tesirli olan İran ve ABD üzere güçler tarafından takip ediliyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Irak’taki olaylara ait yaptığı açıklamada, tüm tarafları sükûnete davet etti.
ABD ve İran ortasında mayıs ayında başlayan gerginlik sonrasında Irak, bu iki ülkenin çekişme alanı haline geldi. İran ülkede kendisine yakın milis kuvvetler aracılığıyla Bağdat ve Basra’da konuşlanan ABD güçlerini tehdit ediyor.
Irak’ta 5 ila 8 bin ortasında askeri bulunan ABD, İran’ın tehditleri nedeniyle ordu mensupları, diplomatik temsilcilikler ile şirketlerinde çalışanların akıbetinden kaygı ediyor.
Ülkenin istikrarsızlığa ve otorite boşluğuna sürüklenmemesi için gayret sarf eden ABD, 2009 yılında imzaladığı Stratejik Çerçeve Muahedesi yeterince hareket ediyor.
ABD, Irak konusunda sırf kendi vatandaşları, işçisi ve ekonomik çıkarları konusunda telaşının yanında, Yemen’de Husilerin 2014 yılında yaptığı üzere, İran’ın başşehir ve güvenlik güçlerini ele geçirme ihtimalinden çekiniyor.
