Daha çok şair kimliği ile okurun ilgisini çeken Metin Celâl, şimdilerde “Hayatın Ucu” ismini verdiği romanı ile bizlerle. Birbirine yaslanmaktan öteki devası kalmayan iki insanın hayatın zorlukları karşısındaki duruşunu gerçek ve yalın bir anlatımla aktarıyor. Bir komşumuzun öyküsünü dinler üzere hissederken buluveriyoruz kendimizi.
Sevgili Metin Beyefendi, bu ilgiden araladığı kapıyla toplumsal olgulara da değiniyor. Artık Hayatın Ucu’nu söyleşimizle tanıyalım…
HAYATIN UCU DA, BİR BABA-OĞUL MÜNASEBETİ OLARAK BAŞLIYOR
– “Hayatın Ucu” üzerine konuşacağız. Evvel şöyle bir genel bahsedelim mi? Anlatır mısınız bize Hayatın Ucu’nu, size hissettirdiklerini?
Aile içi bağlar çok uzun müddettir ilgimi çeken, üzerinde düşündüğüm bir husus. Daha evvel de şiirlerime, romanlarıma bahis ettim. Kuşkusuz, baba – oğul münasebeti Dünya Edebiyatı’nın çok kaygı edindiği bir konu! Çabucak akla Turgenyev’in Babalar ve Oğullar’ı, Kafka’nın Babaya Mektubu geliyor. Türk Edebiyatı’nda da bu bahiste birçok kıymetli eser bulmak mümkün. Hayatın Ucu da bir baba – oğul bağlantısı olarak başlıyor; fakat sonra pek yazılmayan bir bağlantıya, kayınpeder – gelin alakasına evriliyor.
– Küçücük bahsedelim mi onlardan?
Kayınpeder ve gelin aslında birbirlerini hiç tanımıyorlar. Pek fazla bir ortada olmamışlar ve uzunca bir müddet tıpkı konutu paylaşmamışlar. Yalnızca kısa misafirliklerde buluşmuşlar. O nedenle de aslında birbirlerine yabancılar. İki yabancı, kent dışındaki bir sitede iki oda bir salon, çok küçük bir dairede birlikte yaşamak zorunda kalıyorlar.
– Bir yanda da diğer beşerler, öbür ilişkiler…
Diğer boyutta toplumsal bir olgu var. Kentsel dönüşüm ismi altında orta ve dar gelirli beşerler kent dışına, sitelere yönlendirildi. Kimileri mesken sahibi olmak isteği ile kendiliklerinden gitti. Fikirtepe, Sulukule üzere yerlerde yaşayan kimi fakirler ise, oralarda yaşamaya zorlandı. Geliri kent merkezinde mesken kiralamaya yetmeyen dar gelirliler ve öğrenciler de onlara katıldı. Sitelerde yepisyeni bir ömür üslubu ortaya çıktı. Kenttekinden farklı, epeyce yalıtılmış bir hayat bu. Sitelerde yaşamak durumunda kalanlar kendi yalnızlıklarıyla da yüzleşmek zorunda. İnsan münasebeti asgarî düzeyde! Birden fazla site sakini komşularını tanımıyor, onlarla bir ortaya gelemiyor. Sitelerde, kentin uzağında kurulan bu ömürler da ilgimi çekiyordu, onlara da odaklandım.
Sonuçta bu iki temadan “Hayatın Ucu” romanı ortaya çıktı.
HAYATIN UCU’NUN FİKRİ, AİLECEK YENİ BİR KONUT ARAMA MACERAMIZDAN ÇIKTI
– İki insanın hayatın zorlukları karşısında birbirlerine verdiği dayanağı anlatıyorsunuz. Kurgu mu bu kitap, yoksa sizden ve etrafınızdan izler taşıyor mu?
Benim her yazdığım hem kurgudur hem de yaşadıklarımdan, gözlemlerimden izler taşır. Bu kaçınılmaz bir olgu. Sanırım çabucak her muharrir da tıpkı formda meydana getirir yapıtlarını. “Hayatın Ucu”nun fikri, ailecek yeni bir konut arama maceramızdan çıktı. Aileye katılacak yeni üye ile Kurtuluş’taki iki oda bir salon konutumuza sığamayacağımızı, bir bebek için kentin tam ortasında olan mahallemizin pek de uygun olmadığını düşünüyorduk. Gazete ve televizyonlarda ağır bir biçimde yeni sitelerin reklamları vardı. Yemyeşil ortamlarda, pak havada, oyun parkları ve başka imkanlarla bir ömür öneriyorlardı.
– Siz de böylelikle bir kitaba uzanacak seyahatinizi başlatmış oldunuz…
Beğendiğimiz ilanlardaki siteleri ziyaret edip kendimize ve bütçemize uygun olanı var mı diye bakmaya başladık. Böylelikle de “Hayatın Ucu”ndaki sitelerin gerçeği ile karşılaşmış olduk. Birden fazla ilanlarda önerilen hayat biçimini kısmen karşılıyordu; havuz yoktu, oyun parkı vardı, orman yoktu, şıkışık tertip binaların ortasında ağaççıklar vardı… Fakat bir gerçeklik de vardı, kentin büsbütün dışındaydılar. Kent merkezine ulaşmak için en az 2-2,5 saat yol kat etmeniz gerekiyordu. O nedenle de orada oturanların ömrü site, AVM ve plaza ortasında geçiyordu. Üç tarafı denizlerle çevrili İstanbul’da hiç denizi görmeden aylar ya da yıllar geçirmeniz mümkündü.
– Artık siz bu türlü anlatınca kurgudan daha da uzaklaşmış olduk aslında…
Tüm bunlar benim hayatımdan ve gözlemlerimden çıkan müşahedeler. Bu gözlemlerime daha sonra bu meskenlerde kimlerin yaşadığı niyeti eklendi. Uzunca bir müddet bunu araştırdım. Sonra bu gözlemlerime o sitelerden birinde yaşayan iki yabancının hikayesi resen eklemlendi. Yaşlı adam genç bayan, akrabalık, birebir konutta yabancı olmak, yalnızlık üzere olgular da yazım sürecinde eklenenler…
– Bir anıyı paylaşırken ferdî gelişim de içeriyor diyorsunuz; sonra bir anda polisiye olaylar da çıkıyor insanın karşısına. Aslında pek çok şey bir ortada hissi de var. Bu durum zaten mi gelişti, yoksa planlı mıydı ilerleyiş?
Benim yazma sürecimde hem evvelden planlanmış bir yapı hem de yazının kendi gelişimi yan yana yer alıyor. Yazma süreci içinde roman kahramanları da olayların gelişimini etkileyebiliyor. Aslı’nın kocası Sedat’ın ortadan kaybolacağı planlarım ortasında vardı. Ben daha çok ödenmemiş borçlar nedeniyle mahpusa düşmüş olabileceğini düşünmüştüm; fakat o denli hayta biri çıktı ki tefeciden bile borçlanmış ve sonun da peşine tahsilat mafyası düşmüş. Yani polisiye boyut yazma sürecinde resen olaylara eklemlenen bir şey oldu. Yazma süreci benim için bu türlü güzel bir şey, her vakit sürprizlere hamile oluyor ve benim iradem dışında roman gelişebiliyor. Bu türlü olmasını da seviyorum.
EN GÜZEL OKUR YANSISI, TOPLUMSAL MEDYADAN ALINIYOR
– Birini kaybetmenin acısını ve sonrasında getirdiği durumları hem duygusal hem de gerçek bir lisanla aktarmışsınız. Aslında pek çok hissin transferinde da var bu. Hayatın Ucu, biraz da bu sahiciliğin romanı mı?
Sahicilik, edebiyat yapıtlarında en değerli problemlerden biri! Okur yazdıklarınızı ne kadar gerçek hissederse, okuduğu yapıtı o kadar benimsiyor. “Hayatın Ucu”nun bu türlü bir his yaratmasına sevindim, demek ki maksada ulaşmışım.
“Hayatın Ucu”nu yazarken olabildiğince gerçekçi olmaya çalıştım. Mevzu bu türlü bir yaklaşımı gerektiriyordu. Anlatım, kullanılan lisan ise mevzuyla birlikte geliyor. Bu romanda olabildiğince yalın bir lisanla, mümkün olduğunca kısa kısımlarla anlatmayı gerektirdi.
– Hayatın Ucu, sizce okuru nasıl etkileyecek?
Hayatın Ucu, birçok çağrışıma açık bir isim. Her okur farklı bir manada yorumluyor. Ben daha yazmaya başlarken, belgenin ismi olarak aklıma geldi ve o denli de kaldı. Anlattığım olaylara, yere, durumlara çok uygun düştüğünü düşündüm. Benim düşündüğüm üzere de okurda karşılık buldu, hiçbir okur garipsemedi ve kendi bakış açısından kitabın ismini içeriğiyle nasıl bağdaştırdığını tabir etti.
– Kitabın ismi ne kadar etkiliyor insanı, değil mi?
Kitap isimleri okuru kitabı okumaya çağırıyor; fakat doğal ki ne anlattığımız kıymetli. Kent dışındaki sitelerdeki hayat pek işlenmemiş bir husus; lakin bilhassa kentlilerin ağır bir biçimde yaşadığı bir olgu. Sanıyorum bu mevzu okurların ilgisini çekti. Toplumsal medyadaki yorumlarda da bunu görüyorum.
– Onu da soracağım evet. Kitap çok yeni natürel; lakin geri dönüşler nasıl?
En güzel okur yansısı de toplumsal medyadan alınıyor. Birinci yorumlar memnuniyet verici, umuyorum ki vakitle romanda gündeme getirmeye çalıştığım başka bahisler da tartışılacak, yorumlanacaktır.
Damla Karakuş: Teşekkür ederim.
Metin Celâl: Teşekkür ederim.
Hayatın Ucu
Metin Celâl
Everst Yay.
S.: 226
Kitabı satın almak için tıklayınız:
